१४० कोटी लोकसंख्येसाठी ३०० लाख टन साखर हवी, पण फक्त २८० मिळाली

देशात घरगुती साखरेचा वापर २० लाख टनांनी घटला असून साखर उद्योग संकटात सापडला आहे. हर्षवर्धन पाटील यांनी MSP वाढ, निर्यात आणि इथेनॉलवर भर देण्याची मागणी केली. शेतकऱ्यांचे नुकसान टाळण्यासाठी धोरण बदल गरजेचे! 

साखर उद्योग संकटात: कमी खप, कमी किंमत, राजू शेट्टींच्या आरोपांवर पाटलांचा प्रत्युत्तर!

देशात घरगुती साखरेचा वापर २० लाख टनांनी घटला: साखर उद्योगाचे संकट आणि उपाययोजना

महाराष्ट्र आणि देशभरातील साखर उद्योग सध्या गंभीर संकटात सापडला आहे. राष्ट्रीय साखर कारखाना महासंघाचे अध्यक्ष हर्षवर्धन पाटील यांनी पुण्यात पत्रकार परिषदेत सांगितले की, देशातील घरगुती साखरेचा वापर २० लाख टनांनी घटला आहे. देशाची लोकसंख्या १४० कोटी असताना साखरेची गरज ३०० लाख टन आहे, पण खरा वापर २८० लाख टनांवर येऊन थांबला आहे. यामुळे कारखान्यांचे मोठे नुकसान होत असून शेतकऱ्यांचाही फटका बसत आहे. पाटील यांनी केंद्र सरकारकडे साखरेची किमान विक्री किंमत (MSP) ४१०० रुपये प्रति क्विंटल करावी, ५ लाख टन निर्यात परवानगी द्यावी आणि इथेनॉल उत्पादनासाठी ५ लाख टन साखर वळवावी अशा मागण्या केल्या आहेत.​

साखर खपातील घसरणीचे मुख्य कारणे

आजकाल लोकांच्या आरोग्याबाबत जागरूकता वाढली आहे. WHO च्या अहवालानुसार, जास्त साखर खाल्ल्याने मधुमेह, लठ्ठपणा आणि हृदयरोगांचे धोके वाढतात. त्यामुळे ग्राहक ‘लो शुगर’ किंवा ‘सुगर फ्री’ पदार्थांकडे वळत आहेत. भारतात सॉफ्ट ड्रिंक्स, प्रोसेस्ड फूडमध्ये साखरेचा वापर कमी झाला आहे. ICMR च्या अभ्यासात सांगितले आहे की, प्रति व्यक्ती साखर खप २०१५ ते २०२५ दरम्यान १५% ने घसरला आहे. महाराष्ट्रात साखर कारखान्यांची संख्या २२०+ असली तरी उत्पादन खर्च वाढला आहे. गेल्या ५ वर्षांत शेतकऱ्यांना ऊसासाठी FRP ६५० रुपये प्रति क्विंटल वाढली, पण साखर विक्री किंमत ३१०० वरच अडकली आहे.​

हर्षवर्धन पाटील यांची पत्रकार परिषद: मागण्या आणि अपेक्षा

१९ डिसेंबर २०२५ रोजी पुण्यात बोलताना पाटील म्हणाले, “कारखान्यांचे आर्थिक गणित बिघडले आहे. निर्यात आणि इथेनॉल हेच उपाय आहेत.” साखर आयुक्त डॉ. संजय कोलते आणि महासंघाचे कार्यकारी संचालक प्रकाश नाईक नवरे उपस्थित होते. पाटील यांनी साखर उद्योगासाठी पुढील १० वर्षांचे धोरण केंद्राकडे सुपूर्द केले आहे. केंद्रीय सहकारमंत्री अमित शहा यांनी या धोरणाचा अभ्यास करण्यासाठी समिती नेमली असून लवकर निर्णय अपेक्षित आहेत. इथेनॉल ब्लेंडिंगमध्ये साखरेचा वाटा वाढवल्यास कारखान्यांना दिलासा मिळेल, असे ते म्हणाले

राजू शेट्टींच्या आरोपांवर पाटलांचे प्रत्युत्तर

शेतकरी संघटनेचे नेते राजू शेट्टी यांनी इंदापूर येथील कर्मयोगी शंकराव पाटील सहकारी साखर कारखान्यावर आरोप केले की, सभासदांची मान्यता न घेता खासगी कंपनीला चालविण्यास देण्यात आला. यावर पाटील म्हणाले, “हा सहकारी तत्त्वावरच चालवला जातोय. सर्वसाधारण सभेत ठराव झाला, साखर आयुक्तांना पत्र दिले. हे राज्यातील पहिले यशस्वी उदाहरण आहे, ज्यात खासगी गुंतवणूक आली.” हे प्रत्युत्तर राजकीय वाद टाळण्यासाठी महत्त्वाचे आहे.​

महाराष्ट्र साखर उद्योगाची स्थिती आणि आव्हाने

महाराष्ट्र हे देशाचे साखर बेल्ट आहे – कोल्हापूर, सांगली, सोलापूर, पुणे भागांत कारखाने. २०२५ मध्ये ऊस क्षेत्र १० लाख हेक्टर, उत्पादन ११० लाख टन. पण पाणीटंचाई, हवामान बदलामुळे शेतकऱ्यांना समस्या. कारखान्यांना साखर साठवणूक खर्च, व्याजाचा बोजा. निर्यात प्रतिबंधामुळे नुकसान. इथेनॉलसाठी साखर वळवणे हे दीर्घकालीन उपाय आहे. केंद्र सरकारने E20 ब्लेंडिंग लक्ष्य ठेवले आहे, ज्यात साखरेचा मोठा वाटा.​

५ FAQs

१. देशातील घरगुती साखर खप किती घटला?
२० लाख टनांनी घटला. १४० कोटी लोकसंख्येसाठी ३०० लाख टन गरज, पण २८० लाख वापर.​

२. हर्षवर्धन पाटील काय मागणी करत आहेत?
साखर MSP ४१०० रुपये/क्विंटल, ५ लाख टन निर्यात, ५ लाख टन इथेनॉलसाठी.​

३. राजू शेट्टींच्या आरोपांवर पाटील काय म्हणाले?
कारखाना सहकारी तत्त्वावर खासगी गुंतवणुकीसह चालवला, सभासद मान्यता घेतली.​

४. साखर उद्योग का संकटात आहे?
खप घसरला, FRP वाढली पण विक्री किंमत नाही, स्टॉक जमा.​

५. इथेनॉलचा साखर उद्योगाला फायदा कसा?
अतिरिक्त साखर वळवता येईल, नवीन उत्पन्न स्रोत, E20 लक्ष्य पूर्ण होईल.