४४ हजारांहून अधिक डुप्लिकेट मतदार, ७४० हरकती; मीरा भाईंदर महापालिका निवडणूक धोक्यात?

मीरा भाईंदर महापालिका निवडणुकीच्या अंतिम मतदार यादीतही प्रचंड घोळ कायम. ४४,८६२ डुप्लिकेट मतदार, शेकडो मतदारांची नावे घरापासून १० किमी दूरच्या चुकीच्या प्रभागात; महाविकास आघाडीचा आयुक्तांना घेरा.

पाली-डोंगरीचे मतदार जेसलपार्कला, हटकेशचे मतदार मीरारोडला? मतदार यादीतील अफाट चुका!

मीरा भाईंदर महापालिकेच्या अंतिम मतदार यादीत प्रचंड घोळ; मतदारांची नावे घरापासून १० किमी लांबच्या भलत्याच प्रभागात

मीरा भाईंदर महापालिका निवडणुकीसाठी अंतिम मतदार यादी जाहीर झाली असली तरी मतदार आणि राजकीय पक्ष या दोघांच्याही डोळ्यांपुढे अक्षरशः काळोख पसरला आहे. प्रारूप मतदार यादीत जे घोळ उघड झाले होते ते सुधारण्याऐवजी अंतिम यादीत काही ठिकाणी आणखीच वाढले असल्याचे समोर आले आहे. पाली–डोंगरी–तारोडी भागातील शेकडो मतदारांची नावे घरापासून तब्बल १० किमी दूर असलेल्या भाईंदर पूर्वेच्या जेसलपार्क परिसरातील प्रभागात टाकण्यात आली आहेत. यामुळे निवडणूक प्रक्रियेची पारदर्शकता आणि विश्वासार्हता दोन्हीवर प्रश्नचिन्ह निर्माण झाले आहे.​

चुका नेमक्या कशा आणि कुठे?

मीरा भाईंदर महापालिका निवडणुकीसाठी २०२४ च्या विधानसभा निवडणुकीच्या मतदार याद्याच आधार म्हणून वापरल्या जात आहेत. याच याद्यांमध्ये आधीच “घोटाळा” असल्याच्या तक्रारी होत्या, तरी त्या दुरुस्त न करता थेट महापालिकेच्या निवडणुकीसाठी वापरल्या गेल्याचा आरोप होत आहे. महापालिकेच्या कर विभागाने विधानसभा मतदार याद्यांची २४ प्रभागनिहाय विभागणी केली; पण प्रारूप यादी तयार करताना एका प्रभागातील हजारो मतदारांची नावे आजूबाजूच्या किंवा लांबच्या प्रभागात टाकण्यात आल्याचे स्पष्ट झाले. याच ड्राफ्ट लिस्टमुळे तब्बल ७४० हरकती अधिकृतपणे नोंदवण्यात आल्या होत्या.​

महापालिकेने स्वतः मान्य केलेल्या आकडेवारीनुसार, दुबार मतदारांची संख्या ४४,८६२ इतकी आहे. म्हणजेच हजारोंच्या नव्हे तर प्रत्यक्षात लाखाच्या घरात बोगस किंवा अस्तित्वात नसलेल्या मतदारांची शक्यता व्यक्त केली जाते. अनेक मतदार प्रत्यक्ष पत्त्यावरच नसताना त्यांची नावे याद्यांत कायम ठेवण्यात आली आहेत; तर काही मतदारांची नावे एका पेक्षा अधिक प्रभागात दिसत आहेत. अशा परिस्थितीत बोगस मतदानाची भीती राजकीय पक्ष आणि नागरिक या दोघांच्याही मनात बसली आहे.​

प्रभागनिहाय गोंधळ: कोण कुठल्या वॉर्डमध्ये गेला?

अंतिम मतदार यादीत अनेक ठिकाणी “वॉर्ड मिसमॅच” झालेले दिसतात. उदाहरण म्हणून काही महत्त्वाचे प्रकार:

• भाईंदर पूर्वेच्या जेसलपार्क परिसरातील निवासी संकुलांचा काही भाग प्रभाग २ मध्ये असून, त्याच संकुलातील मतदारांची नावे प्रभाग ३ व ४ मध्ये टाकण्यात आली आहेत.
• प्रभाग ३ मधील अनेक मतदारांची नावे उलट प्रभाग २ मध्ये दिसतात.
• प्रभाग २४ मधील डोंगरी–तारोडी–पाली भागातील सुमारे १६०० मतदारांची नावे थेट प्रभाग २ मध्ये हलवण्यात आली आहेत, जिथे अंतर जवळपास १० किमी असल्याचा दावा केला जातो.
• इंद्रलोक–पूजापार्क (प्रभाग १२), काशिमिरा (प्रभाग १४) आणि हटकेश (प्रभाग १३) येथील मतदारांची नावे मीरारोडच्या प्रभाग १८ मध्ये आढळतात.

अशा प्रकारच्या तक्रारी जवळपास सर्वच प्रभागांबाबत विविध पक्षांकडून येत असल्याचे स्थानिक वृत्तांतातून दिसते.​

डुप्लिकेट आणि बोगस मतदारांचा मुद्दा

काँग्रेस आणि महाविकास आघाडीतील इतर पक्ष गेल्या काही महिन्यांपासून मीरा भाईंदरमधील मतदार यादीतील डुप्लिकेट नोंदी, चुकीचे पत्ते, मृत मतदारांची नावे आणि स्थलांतरित लोकांची नावे कायम ठेवण्याविरोधात सातत्याने आवाज उठवत आहेत. काँग्रेस नेत्यांनी काही प्रभागात एका दुकानाच्या पत्त्यावर २५ मतदार नोंदवले असल्याची उदाहरणे देत “बोगस मतदारांचा रॅकेट” असल्याचा आरोप केला आहे. निवडणूक आयोग आणि पालिका प्रशासनाकडे अनेक निवेदनांनंतरही, त्यांच्या मते, केवळ औपचारिक काही नावे वगळण्यात आली; पण याद्यांतील मूळ दोष कायम राहिले.​

अंतिम यादीतही सुधारणा न झाल्याने विरोधकांनी निवडणुका पुढे ढकलण्याची मागणी केली होती; राज्य निवडणूक आयोगाने हरकतींची अंतिम तारीख वाढवली असली तरी, मीरा भाईंदरमध्ये प्रत्यक्ष अंतिम यादी जाहीर झाल्यावरही गोंधळ पूर्णपणे दूर झालेला नाही, असे चित्र आहे.​

महाविकास आघाडीचे शिष्टमंडळ आयुक्तांकडे

अंतिम मतदार याद्यांतील या गोंधळानंतर शिवसेना (ठाकरे गट) नेत्या नीलम ढवण, ज्योती शेवंते, मनसेचे हेमंत सावंत, सचिन पोपळे आदींचे शिष्टमंडळ महापालिका आयुक्त व प्रशासक राधाबिनोद शर्मा यांची भेट घेतली. त्यांनी आयुक्तांना सांगितले की प्रारूप मतदार यादीतील चुका दाखवत असतानाही, अंतिम यादी तयार करताना त्या तशाच ठेवल्या गेल्या किंवा काही ठिकाणी अजून वाढल्या आहेत. कर विभागाच्या कर्मचाऱ्यांना स्थानिक परिसराची पूर्ण माहिती असताना अशा “भलत्याच प्रभागात नाव टाकणाऱ्या” चुका कशा घडल्या, असा थेट सवाल शिष्टमंडळाने केला आणि हा सगळा प्रकार भाजपाच्या दबावाखाली झाला असल्याचा आरोपही केला.​

सचिन पोपळे यांच्या माहितीनुसार, आयुक्तांनी शिष्टमंडळाला “या प्रक्रियेत स्वतः काही करू शकत नाही” असे सांगत, कर विभागाच्या उपायुक्तांना तातडीने बोलावून सदोष यादी तयार करणाऱ्या कर्मचाऱ्यांची चौकशी करण्याचे निर्देश दिले. मात्र, निवडणूक कार्यक्रम जाहीर झाल्यानंतर प्रत्यक्षात कितपत सुधारणा शक्य आहे, हा प्रश्न अद्याप अनुत्तरित आहे.

अशा गोंधळाचा निवडणूक प्रक्रियेवर काय परिणाम?

लोकशाही प्रक्रियेतील सर्वात मूलभूत दस्तऐवज म्हणजे मतदार यादी. एका शहरातील हजारो मतदारांची नावे चुकीच्या प्रभागात जाणे, डुप्लिकेट नोंदी मोठ्या प्रमाणात असणे आणि मृत/स्थलांतरित मतदारांची नावे कायम राहणे यामुळे मतदानाच्या निकालांवर गंभीर परिणाम होऊ शकतो. तज्ज्ञांच्या मते, अशा परिस्थितीत काही पक्षांना कृत्रिमरीत्या लाभ मिळण्याची शक्यता नाकारता येत नाही; म्हणूनच सर्व पक्ष आणि नागरिक संघटना “याद्या पूर्ण साफ झाल्याशिवाय निवडणूक घेऊ नका” अशी मागणी करत आहेत.​

५ FAQs

प्रश्न १: मीरा भाईंदरच्या मतदार यादीत मुख्य समस्या काय आहे?
उत्तर: मोठ्या प्रमाणात मतदारांची नावे चुकीच्या प्रभागात टाकली गेली आहेत, अनेक डुप्लिकेट नोंदी आहेत आणि काही मतदार प्रत्यक्ष पत्त्यावर अस्तित्वात नाहीत.​

प्रश्न २: अधिकृत डुप्लिकेट मतदारांची संख्या किती आहे?
उत्तर: महापालिकेने स्वतः मान्य केलेल्या आकड्यानुसार, ४४,८६२ मतदारांची नावे डुप्लिकेट आहेत.​

प्रश्न ३: मतदारांना घरापासून १० किमी दूर कसा प्रभाग मिळतो आहे?
उत्तर: पाली–डोंगरी–तारोडीसारख्या भागातील नावे थेट जेसलपार्क, प्रभाग २ मध्ये टाकली गेली आहेत; अशा प्रकारचे वॉर्ड मिसमॅच अनेक ठिकाणी दिसतात.​

प्रश्न ४: राजकीय पक्षांनी काय भूमिका घेतली आहे?
उत्तर: शिवसेना (ठाकरे गट), काँग्रेस, मनसे आदी पक्षांनी हे “योजनेबद्ध घोटाळा” असल्याचा आरोप करीत आयुक्त आणि निवडणूक आयोगाकडे लिखित हरकती आणि तक्रारी दिल्या आहेत.​

प्रश्न ५: आयुक्तांनी आणि प्रशासनाने काय कारवाई जाहीर केली आहे?
उत्तर: आयुक्त राधाबिनोद शर्मा यांनी कर विभागाच्या उपायुक्तांना सदोष यादी तयार करणाऱ्या कर्मचाऱ्यांची चौकशी करण्याचे आदेश दिले आहेत, मात्र अंतिम यादीमध्ये मोठ्या प्रमाणावर पुनर्संशोधन किती होईल हे अद्याप स्पष्ट नाही.