डिसेंबर २०२५ मधील व्रत-त्योहार: मोक्षदा एकादशी ते वैकुंठ एकादशी संपूर्ण मार्गदर्शन

डिसेंबर २०२५ मधील सर्व हिंदू व्रत-त्योहारांची संपूर्ण माहिती. मोक्षदा एकादशी, कार्तिकी दीपम, वैकुंठ एकादशीच्या तारखा, व्रत विधी, महत्त्व आणि खास टिप्स जाणून घ्या.

डिसेंबर २०२५ मधील प्रमुख हिंदू व्रत व त्योहार: तारखा, महत्त्व आणि संपूर्ण माहिती

डिसेंबर महिना हा भारतातील सर्वात आध्यात्मिक महिन्यांपैकी एक मानला जातो. हा महिना धार्मिक दृष्ट्या खूपच विशेष आहे कारण यात अनेक महत्त्वाचे व्रत, त्योहार आणि उत्सव येतात. डिसेंबर २०२५ हा महिना विशेषतः महत्त्वपूर्ण आहे कारण यात मार्गशीर्ष मास चालू असतो आणि दक्षिण भारतातील काही सर्वात मोठे उत्सव यात समाविष्ट आहेत.

हिंदू धर्मात डिसेंबर महिन्याला खूप महत्त्व आहे. हा महिना भगवान श्रीकृष्णाचा आवडता मार्गशीर्ष मास असतो. याच महिन्यात तमिळनाडूत कार्तिकी दीपम साजरा केला जातो तर संपूर्ण भारतात मोक्षदा एकादशी आणि वैकुंठ एकादशी सारखी महत्त्वाची व्रते येतात.

आज या लेखात आपण डिसेंबर २०२५ मधील सर्व प्रमुख व्रत, त्योहार, त्यांच्या तारखा, महत्त्व, व्रत विधी आणि खास टिप्स याबद्दल संपूर्ण माहिती घेणार आहोत. चला तर मग सुरु करूया.

डिसेंबर २०२५ मधील व्रत-त्योहारांचे कोष्टक

डिसेंबर २०२५ मधील सर्व महत्त्वाच्या व्रत-त्योहारांची तारखा आणि त्यांचे संक्षिप्त महत्त्व खालील तक्त्यामध्ये दिले आहे.

तारीख	व्रत/त्योहार	महत्त्व
१ डिसेंबर २०२५	काल भैरव अष्टमी	भैरवनाथाची पूजा, शत्रू नाश
४ डिसेंबर २०२५	मोक्षदा एकादशी	महत्त्वाची एकादशी, गीता जयंती
७ डिसेंबर २०२५	प्रदोष व्रत	शिवपार्वती पूजन, मंगळकारी
८ डिसेंबर २०२५	मासिक शिवरात्री	भगवान शिवाची विशेष पूजा
१२ डिसेंबर २०२५	कार्तिकी दीपम	तमिळनाडूतील प्रकाशोत्सव
१९ डिसेंबर २०२५	वैकुंठ एकादशी	वैकुंठ द्वार उघडणारी एकादशी
२१ डिसेंबर २०२५	प्रदोष व्रत	शनिवारचे प्रदोष विशेष महत्त्व
२२ डिसेंबर २०२५	धनु संक्रांत	सूर्याचा धनु राशीत प्रवेश
२५ डिसेंबर २०२५	मार्गशीर्ष पूर्णिमा	पूर्णिमा व्रत, दानधर्माचे महत्त्व
३० डिसेंबर २०२५	सफला एकादशी	वर्षाची शेवटची एकादशी

मोक्षदा एकादशी २०२५: तारीख आणि महत्त्व

मोक्षदा एकादशी हे डिसेंबर २०२५ मधील सर्वात महत्त्वाचे व्रतांपैकी एक आहे. ही एकादशी मार्गशीर्ष महिन्याच्या शुक्ल पक्षात येते. २०२५ मध्ये मोक्षदा एकादशी ४ डिसेंबर रोजी आहे.

मोक्षदा एकादशीचे महत्त्व:

मोक्षदा एकादशीला “मोक्ष देणारी एकादशी” असे म्हणतात. हिचे महत्त्व खूप विशेष आहे कारण याच दिवशी भगवान श्रीकृष्णाने अर्जुनाला भगवद्गीतेचे उपदेश दिले होते. म्हणूनच या दिवसाला गीता जयंती असेही म्हणतात.

पुराणांनुसार, जो भक्त श्रद्धेने मोक्षदा एकादशीचे व्रत करतो त्याला मोक्ष मिळतो. हे व्रत पितृ दोष दूर करण्यासाठी देखील फायदेशीर मानले जाते.

मोक्षदा एकादशी व्रत विधी:

• एकादशीच्या दिवशी सकाळी लवकर उठून स्नान करावे
• भगवान विष्णूची पूजा करावी
• दिवसभर उपवास ठेवावा
• रात्री भजन-कीर्तन करावे
• द्वादशीच्या दिवशी ब्राह्मणाला भोजन करवून व्रत संपवावे

विशेष टीप: मोक्षदा एकादशीच्या दिवशी भगवद्गीतेचे पारायण करणे फळदायी मानले जाते.

कार्तिकी दीपम २०२५: तमिळनाडूचा प्रकाशोत्सव

कार्तिकी दीपम हा तमिळनाडू राज्यातील सर्वात मोठा आणि महत्त्वाचा त्योहार आहे. हा उत्सव कार्तिक महिन्याच्या पौर्णिमेला साजरा केला जातो. २०२५ मध्ये कार्तिकी दीपम १२ डिसेंबर रोजी आहे.

कार्तिकी दीपमचे महत्त्व:

हा उत्सव भगवान शिवाच्या अं infinite रूपाचा सन्मान करण्यासाठी साजरा केला जातो. पुराणांनुसार, भगवान शिवाने अं infinite रूपात ज्योतिर्लिंग म्हणून प्रकट झाले होते. तमिळ संस्कृतीमध्ये या दिवसाला खूप महत्त्व आहे.

तमिळनाडूमध्ये हा उत्सव अतिशय भक्तीभावाने साजरा केला जातो. तिरुवन्नामलाई येथील अरुणाचलेश्वर मंदिरात हा उत्सव विशेष प्रमाणात साजरा केला जातो.

कार्तिकी दीपम साजरा करण्याच्या पद्धती:

• घराभोवती दिवे लावणे
• विशेष पूजा-अर्चना करणे
• मंदिरात दीप लावणे
• विशेष प्रकारचे पक्वान्न तयार करणे
• कुटुंबासह एकत्र येऊन उत्सव साजरा करणे

महत्त्वाचे: कार्तिकी दीपम हा “दक्षिणेतील दिवाळी” म्हणून ओळखला जातो.

वैकुंठ एकादशी २०२५: मुक्तीचे द्वार

वैकुंठ एकादशी हे वर्षातील सर्वात महत्त्वाच्या एकादशीपैकी एक आहे. ही एकादशी मार्गशीर्ष महिन्याच्या कृष्ण पक्षात येते. २०२५ मध्ये वैकुंठ एकादशी १९ डिसेंबर रोजी आहे.

वैकुंठ एकादशीचे महत्त्व:

वैकुंठ एकादशीला “मुक्तीचे द्वार” असे म्हणतात. असे मानले जाते की या दिवशी भगवान विष्णूचे वैकुंठ धामाचे द्वार सर्व भक्तांसाठी उघडले जाते. जो भक्त श्रद्धेने या एकादशीचे व्रत करतो त्याला मोक्ष मिळतो.

वैकुंठ एकादशीचे महत्त्व द्वापर युगातील एका कथेशी जोडलेले आहे. कथेनुसार, महाराज रुक्मांगद यांनी या व्रताचे पालन केले होते आणि त्यांना स्वतः भगवान विष्णूंचे दर्शन घडले होते.

वैकुंठ एकादशी व्रत विधी:

• एकादशीच्या दिवशी ब्रह्ममुहूर्तात उठून स्नान करावे
• भगवान विष्णूची विशेष पूजा करावी
• “ओम नमो नारायण” असा जप करावा
• रात्री जागरण करून भजन-कीर्तन करावे
• द्वादशीच्या दिवशी पारणे करावे

विशेष सूचना: वैकुंठ एकादशीच्या दिवशी तिरुपती बालाजी, श्रीरंगम आणि बद्रीनाथ सारख्या मंदिरांमध्ये विशेष पूजा केली जाते.

डिसेंबर २०२५ मधील इतर महत्त्वाचे व्रत आणि त्योहार

काल भैरव अष्टमी – १ डिसेंबर २०२५

काल भैरव अष्टमी हे भैरवनाथाचे व्रत आहे. हे व्रत मार्गशीर्ष महिन्याच्या कृष्ण पक्षातील अष्टमीला येते. भैरवनाथ हे भगवान शिवाचेच रूप मानले जातात. या दिवशी भैरवनाथाची पूजा केल्याने शत्रूंचा नाश होतो आणि सर्व प्रकारची भीती दूर होते.

प्रदोष व्रत – ७ डिसेंबर आणि २१ डिसेंबर २०२५

प्रदोष व्रत हे प्रत्येक महिन्यातील त्रयोदशीला येते. डिसेंबर २०२५ मध्ये दोन प्रदोष व्रत आहेत – ७ डिसेंबर आणि २१ डिसेंबर. २१ डिसेंबरचे प्रदोष व्रत विशेष महत्त्वाचे आहे कारण ते शनिवारी येते. शनिवारचे प्रदोष व्रत शनि दोष दूर करण्यासाठी फायदेशीर मानले जाते.

मासिक शिवरात्री – ८ डिसेंबर २०२५

प्रत्येक महिन्यातील कृष्ण पक्षातील चतुर्दशीला मासिक शिवरात्री येते. या दिवशी भगवान शिवाची पूजा केल्याने सर्व मनोकामना पूर्ण होतात. डिसेंबर २०२५ मध्ये मासिक शिवरात्री ८ डिसेंबर रोजी आहे.

धनु संक्रांत – २२ डिसेंबर २०२५

धनु संक्रांत हा सूर्यदेवाचा धनु राशीत प्रवेश करण्याचा दिवस आहे. हा दिवस विशेषतः तमिळनाडू आणि केरळमध्ये साजरा केला जातो. या दिवशी नवीन धान्याची पूजा केली जाते आणि विशेष प्रकारचे पक्वान्न तयार केले जातात.

मार्गशीर्ष पूर्णिमा – २५ डिसेंबर २०२५

मार्गशीर्ष पूर्णिमा ही वर्षातील सर्वात पवित्र पूर्णिमांपैकी एक मानली जाते. या दिवशी गंगा स्नानाचे विशेष महत्त्व आहे. पुराणांनुसार, या दिवशी गंगा स्नान केल्याने सर्व पापे नष्ट होतात आणि मोक्ष मिळतो.

सफला एकादशी – ३० डिसेंबर २०२५

सफला एकादशी ही वर्षाची शेवटची एकादशी आहे. ही एकादशी पौष महिन्याच्या कृष्ण पक्षात येते. सफला एकादशीचे व्रत केल्याने जीवनातील सर्व इच्छा पूर्ण होतात असे मानले जाते.

डिसेंबर २०२५ मधील व्रत-त्योहारांचे आध्यात्मिक फायदे

डिसेंबर २०२५ मधील व्रत-त्योहार केवळ धार्मिकच नाहीत तर आध्यात्मिक दृष्ट्याही खूप महत्त्वाचे आहेत. या सर्व व्रतांमुळे मनुष्याचे मानसिक, शारीरिक आणि आध्यात्मिक कल्याण होते.

शारीरिक फायदे:

• नियमित उपवासामुळे शरीराची शुद्धी होते
• पाचन संस्थेला विसावा मिळतो
• शरीरातील विषारी पदार्थ बाहेर पडतात

मानसिक फायदे:

• मन शांत होते
• एकाग्रता वाढते
• ताण आणि चिंता कमी होतात

आध्यात्मिक फायदे:

• आत्मिक शांती मिळते
• ध्यान साधना सोपी होते
• जीवनात सकारात्मकता येते

व्रतातील खास टिप्स आणि सावधान्या

व्रत योग्य पद्धतीने केले तरच त्याचे पूर्ण फळ मिळते. त्यासाठी काही खास टिप्स पाळणे आवश्यक आहे.

व्रतातील महत्त्वाचे टिप्स:

• व्रताच्या आदल्या दिवशी हलके आहार घ्यावे
• व्रताच्या दिवशी सकाळी लवकर उठावे
• स्वच्छतेकडे विशेष लक्ष द्यावे
• मन शांत ठेवावे
• नकारात्मक विचार टाळावे

सावधान्या:

• आजारी व्यक्तींनी वैद्यकीय सल्ल्यानेच व्रत ठेवावे
• गर्भवती महिलांनी व्रत ठेवू नये
• लहान मुलांना पूर्ण उपवास ठेवू नये
• व्रतात फलाहाराचा अतिरेक करू नये

डिसेंबर २०२५ हा महिना आध्यात्मिक दृष्ट्या खूपच समृद्ध आहे. या महिन्यात मोक्षदा एकादशी, कार्तिकी दीपम, वैकुंठ एकादशी सारखे महत्त्वाचे व्रत-त्योहार येतात. या सर्व व्रत-त्योहारांचे महत्त्व, तारखा आणि विधी याबद्दल माहिती असल्यास आपण योग्य पद्धतीने ते साजरे करू शकतो.

व्रत केवळ धार्मिक कर्मकांड नसून ते आपल्या जीवनात अनुशासन, आरोग्य आणि आध्यात्मिकता आणणारे साधन आहे. डिसेंबर २०२५ मधील या विशेष व्रत-त्योहारांचा आपण भक्तीभावाने आनंद घ्यावा आणि आपल्या जीवनात सकारात्मकता आणि शांती निर्माण करावी.

---

(FAQ)

१. डिसेंबर २०२५ मध्ये एकूण किती एकादशी आहेत?
डिसेंबर २०२५ मध्ये एकूण तीन एकादशी आहेत – मोक्षदा एकादशी (४ डिसेंबर), वैकुंठ एकादशी (१९ डिसेंबर) आणि सफला एकादशी (३० डिसेंबर).

२. मोक्षदा एकादशी आणि गीता जयंती एकाच दिवशी का येते?
कारण मार्गशीर्ष शुक्ल एकादशीच्या दिवशीच भगवान श्रीकृष्णाने अर्जुनाला गीतेचे उपदेश दिले होते. म्हणून मोक्षदा एकादशी आणि गीता जयंती एकाच दिवशी साजरी केली जाते.

३. कार्तिकी दीपम कोणत्या राज्यात साजरा केला जातो?
कार्तिकी दीपम हा तमिळनाडू राज्यातील मुख्य त्योहार आहे. तमिळनाडूशेजारील इतर राज्ये जसे की केरळ, कर्नाटक आणि आंध्र प्रदेशमध्ये देखील हा उत्सव साजरा केला जातो.

४. वैकुंठ एकादशीचे व्रत कोणी करू शकते?
वैकुंठ एकादशीचे व्रत सर्व स्त्री-पुरुष करू शकतात. फक्त आजारी, वृद्ध आणि गर्भवती महिलांनी वैद्यकीय सल्ल्यानेच व्रत ठेवावे.

५. डिसेंबर २०२५ मध्ये पौर्णिमा कोणत्या तारखेला आहे?
डिसेंबर २०२५ मध्ये पौर्णिमा २५ डिसेंबर रोजी आहे. ही मार्गशीर्ष पौर्णिमा म्हणून ओळखली जाते.