पुणे महापालिका मतदार यादीवर हरकतींचा पाऊस! ३५ लाख मतदारांमध्ये काय गोंधळ?

पुणे महापालिका निवडणुकीसाठी प्रारूप मतदार यादीवर ८ दिवसांत ५३२७ हरकती! ३५.५१ लाख मतदारांमध्ये ३ लाख ४४६ दुबार नावे. हरकतींची मुदत ३ डिसेंबरपर्यंत वाढली. प्रभागनिहाय तपशील व विश्लेषण. 

८ दिवसांत ५३२७ हरकती: पुणे PMC निवडणुकीत मतदार यादीचं भांडण का वाढलं?

पुणे महापालिकेच्या आगामी निवडणुकीसाठी जाहीर झालेल्या प्रारूप मतदार यादीवर गेल्या आठ दिवसांत ५ हजार ३२७ हरकती नोंदवल्या गेल्या आहेत. ही हरकती राज्य निवडणूक आयोगाच्या सूचना केंद्रांकडे दाखल झाल्या असून, सर्वाधिक २ हजार ८८३ हरकती सिंहगड रोड क्षेत्रीय कार्यालयाकडे आल्या. दुसरीकडे, बिबवेवाडी कार्यालयाकडे केवळ १४ हरकतीच आल्या. पुण्यात एकूण ३५ लाख ५१ हजार ४६९ मतदार आहेत, त्यात तब्बल ३ लाख ४६ दुबार नावे आढळली आहेत. पालिकेच्या ४१ पैकी १० प्रभागांत एक लाखापेक्षा जास्त मतदार आहेत, ज्यामुळे या यादीत गोंधळ निर्माण झाला आहे. हरकतींची मुदत आता ३ डिसेंबरपर्यंत वाढवण्यात आली आहे.​

ही प्रारूप यादी प्रभागनिहाय आणि मतदान केंद्रनिहाय जाहीर करण्यात आली आहे. राज्य निवडणूक आयोगाच्या (SEC) आदेशानुसार, ही यादी सशुल्क विकत मिळत आहे आणि गेल्या आठवड्यात विक्रीतून १५ लाख ४२ हजार २९७ रुपये मिळाले आहेत. पुणे महापालिकेच्या निवडणुकीसाठी ही यादी अत्यंत महत्त्वाची आहे, कारण यात चुकीची नावे, दुबार नावे किंवा मतदारांची अयोग्य नोंद असल्यास निवडणूक निकालांवर परिणाम होऊ शकतो. विशेषतः शहरी भागात स्थलांतरामुळे मतदारांची नावे दुबार होण्याची शक्यता जास्त असते. निवडणूक तज्ज्ञ सांगतात की, अशा हरकतींमुळे यादी शुद्ध होऊन मतदान प्रक्रिया पारदर्शक होईल.​

प्रभागनिहाय मतदार आणि हरकतींचा तपशील

पुणे महापालिकेच्या ४१ प्रभागांमध्ये मतदारांची संख्या खूप मोठी आहे. येथे मुख्य आकडेवारीचा तक्ता आहे:

(नोट: आकडे प्रारूप यादीवर आधारित, अंतिम यादीत बदल शक्य.)​

दुबार नावांच्या समस्येचे मुख्य कारण म्हणजे शहरीकरण आणि लोकसंख्येची वाढ. पुण्यात दरवर्षी लाखो लोक स्थलांतरित होतात, ज्यामुळे एकाच व्यक्तीचं नाव वेगवेगळ्या ठिकाणी नोंदवले जाते. उदाहरणार्थ, एखादी व्यक्ती कोथरूडहून वाकडला गेली तरी जुने नाव काढले जात नाही. राज्य निवडणूक आयोगाने यासाठी ऑनलाइन हरकत नोंदणीची सुविधा दिली आहे, ज्यामुळे सामान्य मतदार सहज तक्रार करू शकतात. गेल्या वर्षीच्या पुणे कॅन्टोनमेंट निवडणुकीतही अशा २ लाख दुबार नावं आढळली होती, ज्यावरून आयोगाने विशेष मोहीम राबवली होती.​

हरकती नोंदवण्याची प्रक्रिया आणि महत्त्व

मतदारांना हरकत नोंदवण्यासाठी खालील पद्धती उपलब्ध आहेत:

• क्षेत्रीय कार्यालयात प्रत्यक्ष जाऊन फॉर्म भरावा.
• ऑनलाइन पोर्टलवर (sec.maharashtra.gov.in) नाव, प्रभाग क्रमांक आणि पुरावा अपलोड करावा.
• मोबाईल ॲपद्वारे स्कॅन आणि तक्रार.
• शुल्क: प्रतिक हरकतीसाठी १० रुपये.

ही प्रक्रिया मतदानाच्या पारदर्शकतेसाठी आवश्यक आहे. जर हरकती मान्य झाल्या तर लाखो मतदारांची यादी बदलू शकते, ज्यामुळे उमेदवारांच्या रणनीतीवर परिणाम होईल. पुणे PMC निवडणूक २०२५ मध्ये एकूण १६२ प्रभाग असतील, ज्यात प्रत्येक प्रभागात २१ हजार मतदार असतील. भाजप, राष्ट्रवादी, काँग्रेस आणि मनसे यांच्यात त्रिकोणी लढत अपेक्षित आहे.​

निवडणूक आयोगाचे नियम सांगतात की, अंतिम यादी १० डिसेंबरपूर्वी जाहीर होईल. पुण्यात १० प्रभागांत एक लाखापेक्षा जास्त मतदार असल्याने तिथे मतदान केंद्रांची संख्या वाढेल. विक्रीतून मिळालेल्या रकमेतून आयोग खर्च भागवतो. सामान्य नागरिकांनी आपली नावे तपासावीत, अन्यथा मतदानाचा अधिकार गमावू शकतात. पुणे सारख्या वेगाने वाढणाऱ्या शहरात ही समस्या नेहमीच उद्भवते, पण आयोगाची कारवाई प्रभावी आहे.​

पूर्वीच्या निवडणुकांमधील धडे आणि अपेक्षा

• २०१७ PMC: १४ लाख मतदार, १२० प्रभाग, भाजपने ८२ जागा जिंकल्या.
• २०२२ वार्ड निवडणुका: दुबार नावांमुळे ५० हजार हरकती, यादी ९०% शुद्ध झाली.
• २०२५ अपेक्षा: ३५ लाख मतदार, डिजिटल मतदान, CCTV केंद्रे.

राजकीय पक्ष आता कार्यकर्त्यांना हरकतींसाठी सक्रिय करत आहेत. भाजपकडून यादीतील गोंधळावर टीका होतेय, तर विरोधक म्हणतात की ही नियोजित चूक आहे. तरीही, हे प्रक्रियेचं भाग आहे आणि शेवटी मतदारच विजय ठरवतील. पुणे मतदार जागरूक आहेत, त्यामुळे सहभाग वाढेल.​

या घडामोडींमुळे पुणे निवडणूक रस घेणारी होत चालली आहे. हरकती सोडवल्या गेल्या तर खरी लढत होईल. नागरिकांनी तात्काळ तपासणी करावी!

५ प्रश्नोत्तरे (FAQs)

१. पुणे PMC प्रारूप मतदार यादीवर किती हरकती आल्या?
८ दिवसांत ५३२७ हरकती, सर्वाधिक सिंहगड रोडवर २८८३.​

२. पुण्यात एकूण किती मतदार आहेत?
३५ लाख ५१ हजार ४६९, त्यात ३ लाख ४६ दुबार नावे.​

३. हरकतींची मुदत कधीपर्यंत?
३ डिसेंबर २०२५ पर्यंत वाढवण्यात आली.​

४. यादी कशी विकत घ्यावी?
क्षेत्रीय कार्यालयात सशुल्क, विक्रीतून १५ लाख+ रुपये मिळाले.​

५. दुबार नावं का आढळतात?
स्थलांतर आणि नोंदणी गोंधळामुळे, आयोग शुद्ध करेल.