५ लाख संशयितांमधून १% बाधित! कुष्ठरोग पुन्हा का वाढला राज्यात?

महाराष्ट्रात कुष्ठरोग शोध मोहिमेत ४,९४२ नवे रुग्ण सापडले. ५ लाख संशयितांपैकी १.१३% बाधित. चंद्रपूर-सातारा सर्वाधिक, २०२७ पर्यंत शून्य प्रसाराचे उद्दिष्ट. लक्षणे ओळखा आणि त्वरित उपचार घ्या!

चिंताजनक! महाराष्ट्रात ४९४२ नवे कुष्ठरोगी का सापडले? कारण काय?

महाराष्ट्रात कुष्ठरोगाचा धोका! ४,९४२ नवे रुग्ण सापडले, चिंतेची बाब का?

राज्यात १७ नोव्हेंबर ते २ डिसेंबर या कालावधीत सार्वजनिक आरोग्य विभागाने कुष्ठरोग शोध मोहीम राबवली. या मोहिमेत ८३१ लाख लोकांची तपासणी झाली, जी अपेक्षित लोकसंख्येच्या ९६.८% आहे. ५ लाखांहून अधिक संशयितांपैकी १.१३% म्हणजे ४,९४२ रुग्ण आढळले. हे प्रमाण कमी वाटत असलं तरी प्रत्यक्षात अपेक्षेपेक्षा १२२% जास्त संशयित सापडले. आरोग्य विभाग सांगतो, लवकर निदानाने अपंगत्व टाळता येईल आणि २०२७ पर्यंत शून्य कुष्ठरोग प्रसार साध्य होईल. पण चंद्रपूर, सातारा सारख्या जिल्ह्यांत प्रमाण जास्त आहे, म्हणून सावध राहा.​

कुष्ठरोग म्हणजे काय? कारणे आणि लक्षणे

कुष्ठरोग हा मायकोबॅक्टेरियम लेप्री नावाच्या जीवाणूमुळे होतो. हा रोग त्वचेला, मज्जातंतूंना हानी पोहोचवतो. WHO नुसार, जगात दरवर्षी २ लाख नवे रुग्ण सापडतात. भारतात १ लाखापेक्षा जास्त प्रकरणं. हा रोग हवेबरोबर किंवा संपर्कातून होतो, पण प्रतिकारशक्ती कमी असणाऱ्यांना धोका जास्त. लक्षणं:

• त्वचेवर पांढऱ्या डाग, संवेदना कमी होणे.
• हात-पाय numb होणे, जखम बऱ्या न होणे.
• केस गळणे, डोळे लाल होणे.
• सुरुवातीला थोडा खाज, नंतर अपंगत्व.

आयुर्वेदात महर्षी सुश्रुतांनी ‘कुष्ठ’ म्हणून ओळखले. MDT (मल्टिड्रग थेरपी) हे मोफत उपचार उपलब्ध. ६ महिन्यांत बरे होऊ शकता.​

मोहिमेची व्याप्ती आणि यश: आकडेवारी

६५,८३२ पथके आणि १३,१६६ पर्यवेक्षकांनी १.७३ कोटी घरांना भेट दिल्या. ग्रामीण भाग १००%, शहरी जोखमीच्या वस्त्या ३०% झाकल्या. मुख्य सचिव डॉ. निपुण विनायक यांच्या सूचनांमुळे वेग आला. सिंधुदुर्ग, रत्नागिरीत कमी रुग्ण, तर गोंदिया (१९८%), गडचिरोली (२२९%) मध्ये जास्त संशयित. आरोग्य मंत्री प्रकाश आबिटकर यांनी जिल्हाधिकाऱ्यांना आवाहन केलं होतं.​

सर्वाधिक प्रभावित जिल्ह्यांची यादी: टेबल

ही आकडेवारी २ डिसेंबरपर्यंतची. संपूर्ण तपासणी लवकर पूर्ण होईल.​

प्रतिबंध आणि उपचार: घरगुती टिप्स

कुष्ठरोग रोखण्यासाठी:

• स्वच्छता राखा, हात-पाय धुवा.
• संशयित व्यक्तींशी जवळचा संपर्क टाळा.
• लक्षणे दिसल्यास लगेच आरोग्य केंद्रात जा.
• MDT औषधे मोफत मिळतात, ९५% यशस्वी.
• आयुर्वेदिक उपाय: हरिद्रा, तुलसी, विटकोडीचा वापर (डॉक्टरांच्या सल्ल्याने).
• जनजागृती: रॅली, पथनाट्य, सोशल मीडिया मोहिमा चालू.

डॉ. राजरत्न वाघमारे म्हणतात, “लवकर निदानाने हात-पाय अपंग होण्यापासून वाचता येईल.” डॉ. राधाकिशन पवार सांगतात, नागरिकांच्या सहकार्याने २०२७ चे ध्येय साध्य होईल.​

भावी योजना आणि अपेक्षा

मोहीम १००% पूर्ण होईल. प्रत्येक रुग्णाला त्वरित उपचार. WHO च्या ‘Zero Leprosy’ मोहिमेशी जोडलेलं. महाराष्ट्राने गेल्या ५ वर्षांत रुग्ण कमी केले. आता शून्य प्रसाराकडे वाटचाल. समाजातील भिती दूर करा, रोगींना अलग न करता मदत करा. ही मोहीम यशस्वी झाली तर राज्य कुष्ठमुक्त होईल.

५ FAQs

प्रश्न १: महाराष्ट्रात किती नवे कुष्ठरुग्ण सापडले?
उत्तर: ४,९४२ रुग्ण, ५ लाख संशयितांपैकी १.१३%.

प्रश्न २: सर्वाधिक रुग्ण कोणत्या जिल्ह्यात?
उत्तर: चंद्रपूर (४०५), सातारा (३०८).

प्रश्न ३: कुष्ठरोगाचे मुख्य लक्षण काय?
उत्तर: त्वचेवर डाग, संवेदना कमी, जखम बऱ्या न होणे.

प्रश्न ४: उपचार कसे मिळतात?
उत्तर: मोफत MDT औषधे प्राथमिक आरोग्य केंद्रात, ६ महिन्यांत बरे.

प्रश्न ५: २०२७ पर्यंत काय उद्दिष्ट?
उत्तर: शून्य कुष्ठरोग प्रसार, लवकर निदानाने अपंगत्व टाळणे.