हवा खराब होतेय का? १९ प्लांट बंदीमुळे काँक्रीट महाग होईल?

महामुंबईत १९ आरएमसी प्लांट बंद, तीन उद्योगांची प्रत्येकी ५ लाख बँक हमी जप्त. MPCB च्या वायुप्रदूषणविरोधी मोहिमेत ठाणे(८), नवी मुंबई(६) प्लांट धडक्यात. हवा गुणवत्ता सुधारण्यासाठी सतत कारवाई!

मुंबईत १९ आरएमसी प्लांट बंद! प्रदूषणाच्या नावाखाली लाखो जप्त का?

मुंबई महानगरात वायुप्रदूषणाच्या विरुद्ध मोठी कारवाई: १९ आरएमसी प्लांट बंद!

मुंबई, ठाणे, नवी मुंबईसह महानगर प्रदेशात हवा खराब होतेय. यावर उपाय म्हणून महाराष्ट्र प्रदूषण नियंत्रण मंडळाने (MPCB) धडक मारली. एकाच दिवशी १९ रेडी मिक्स काँक्रीट (आरएमसी) प्लांट बंद केले गेले. यात ठाणे येथील ८, नवी मुंबईत ६ आणि कल्याणचा १ प्लांटचा समावेश. देवनार, गोवंडीतील ओम गेहलोत ऑपरेटर, एनसीसी, रामकी इन्फ्रास्ट्रक्चर, एनए कन्स्ट्रक्शन या मोठ्या नावांचा समावेश. तीन उद्योगांची प्रत्येकी ५ लाखांची बँक हमी जप्त केली. ही कारवाई वायुप्रदूषण कमी करण्यासाठीची विशेष मोहीमचा भाग आहे. MPCB अध्यक्ष सिद्धेश कदम म्हणतात, “नियम पाळणार नाहीस तर बंद!”​

आरएमसी प्लांट का बंद? प्रदूषणाचे मुख्य कारण काय?

आरएमसी म्हणजे तयार काँक्रीट. बांधकाम क्षेत्रासाठी गरजेचं. पण ट्रक मिक्सर, धूळ, सिमेंटच्या कणांमुळे हवा प्रदूषित होते. ऑक्टोबरमध्ये MPCB ने सुधारित मार्गदर्शक तत्त्वे जारी केली. वॉटर स्प्रिंकलर, धूळ नियंत्रण, एमिशन टेस्ट अनिवार्य. सर्वेक्षणात त्रुटी आढळल्या म्हणून बंदी. मोबाइल मॉनिटरिंग व्हॅनने ३२ ठिकाणी हवा तपासली. मुंबईत १४ केंद्रे आहेत. हवा गुणवत्ता निर्देशांक (AQI) SAMEER ऍपवर रोज अपडेट होतो. सध्या मुंबईचा AQI १५०-२०० च्या आसपास, जो ‘मध्यम ते खराब’ श्रेणीत.​

महानगरातील निरीक्षण केंद्रे आणि AQI ट्रेंड

MPCB कडे २२ मोबाइल व्हॅन आहेत. हॉटस्पॉट, बांधकाम साइट्स तपासतात. मुंबई महानगरात ३२ स्थिर केंद्रे:

• मुंबई: १४ केंद्रे (देवनार, वडाळा, सायन इ.)
• ठाणे: ८ केंद्रे
• नवी मुंबई व पनवेल: ६+ केंद्रे
• कल्याण-डोंबिवली: ४ केंद्रे

ही केंद्रे PM2.5, PM10, NO2, SO2 मोजतात. डिसेंबर सुरुवातीला AQI वाढला म्हणून आरएमसी वर कारवाई. ट्रकमधून धूळ उडणं, अपुर्ण फिल्टर हे मुख्य कारण.​

बंद झालेल्या प्लांटची यादी आणि जप्त रक्कम: टेबल

ही कारवाई एकाच दिवशी. बाकीचे प्लांटांना सूचना दिल्या. नियम पाळले तर पुन्हा सुरू होऊ शकतात.​

इतर कारवायांची माहिती: MPCB ची मोहीम

प्रदूषणविरोधी मोहीम फक्त आरएमसीपुरती मर्यादित नाही:

• सायन (संजय गांधी नगर): ३ अनधिकृत मेटल प्रोसेसिंग भट्ट्या पाडल्या.
• वडाळा-माहुल: कचरा जाळण्यावर बंदी, मुंबई पोर्ट ट्रस्टला निर्देश.
• बांधकाम साइट्स: धूळ नियंत्रणासाठी स्प्रिंकलर अनिवार्य.
• हॉटस्पॉट क्षेत्रे: रोज तपासणी आणि दंड.

MPCB सदस्य सचिव एम. देवेंदर सिंह दैनिक अहवाल घेतात. उद्योगांना सहकार्याची विनंती. पण नियम मोडले तर कठोर कारवाई. ऑक्टोबरच्या मार्गदर्शकांनुसार फिल्टर, वॉटर सिस्टीम, रेकॉर्ड ठेवणे बंधनकारक.​

मुंबईत प्रदूषणाचे मुख्य स्रोत आणि उपाय

मुंबईत ट्रॅफिक (४०%), बांधकाम (२५%), उद्योग (२०%), कचरा जाळणे (१५%) हे प्रदूषणाचे कारण. उपाय म्हणून:

• इलेक्ट्रिक ट्रकवर भर.
• ग्रीन काँक्रीट तंत्रज्ञान.
• झाडे लावणे मोहीम.
• AQI आधारित स्कूल बंदी.
• सार्वजनिक वाहतूक वाढवणे.

तज्ज्ञ म्हणतात, ही कारवाई तात्पुरती. दीर्घकालीन धोरण हवं. बांधकाम क्षेत्राला पर्यायी प्लांट हवेत. तरीही AQI मध्ये सुधारणा दिसेल.​

भावी काय? प्रदूषणमुक्त मुंबईची गरज

आरएमसी उद्योग सावध झाले. काँक्रीट किंमती वाढू शकतात. पण हवा शुद्ध होणं गरजेचं. MPCB ची मोहीम सुरू राहील. नागरिकांनीही कचरा जाळू नये, मास्क वापरा. शेवटी, हेल्दी हवा हीच खरी संपत्ती. ही कारवाई मुंबईसाठी चांगलं उदाहरण.

५ FAQs

प्रश्न १: MPCB ने किती आरएमसी प्लांट बंद केले?
उत्तर: महामुंबईत १९ प्लांट, ठाणे ८, नवी मुंबई ६, कल्याण १.

प्रश्न २: किती रक्कम जप्त झाली?
उत्तर: तीन उद्योगांची प्रत्येकी ५ लाख, एकूण १५ लाख बँक हमी.

प्रश्न ३: बंदी का घातली?
उत्तर: वायुप्रदूषण नियंत्रण नियमांचे उल्लंघन, धूळ-सिमेंट प्रदूषण.

प्रश्न ४: MPCB कडे किती निरीक्षण केंद्रे?
उत्तर: महानगरात ३२ स्थिर + २२ मोबाइल व्हॅन.

प्रश्न ५: प्लांट पुन्हा सुरू होऊ शकतात का?
उत्तर: हो, नियम पाळले आणि सुधारणा केल्या तर परवानगी मिळेल.