१३ कोटी खर्चून बिबट्यांवर वरचढी? जिल्हाधिकारी डुडींचा खुलासा

जुन्नर वनात ६८ बिबटे पकडले, १३ कोटी खर्च. ५ लोक मृत्यू, १६५७ जनावरे गेली. सौर दिवे, कुंपण, नसबंदी उपाययोजना. जिल्हाधिकारी जितेंद्र डुडींची मोठी माहिती!

५ लोक गेले, १६५७ जनावरे मारली! जुन्नर बिबट संकटाचे रहस्य काय?

जुन्नरमध्ये बिबट संकटावर वनविभागाची धडपड: ६८ बिबटे पकडले, पण संघर्ष कसा थांबवायचा?

पुणे जिल्ह्यातील जुन्नर तालुक्यात बिबट्यांचा प्रादुर्भाव गेल्या काही वर्षांत डोक्यावर काढला आहे. येथील वनविभागाने आतापर्यंत ६८ बिबटे पकडले असून, जिल्हाधिकारी जितेंद्र डुडी यांनी सांगितले की, १३ कोटी रुपयांच्या खर्चातून पिंजरे खरेदी करून हे शक्य झाले. २०२५-२६ मध्ये ५ नागरिकांचा बिबट्यांच्या हल्ल्यात मृत्यू झाला, ५ जखमी झाले आणि १६५७ जनावरांचा बळी गेला. एकूण नुकसानभरपाई २ कोटी ३८ लाख दिली गेली. हे उपाययोजना बिबटे-मनुष्य संघर्ष संपवण्यासाठी महत्त्वाचे पाऊल आहेत, असे डुडी म्हणाले.​

बिबट हल्ल्यांचे भयावह आकडे: काय झाले २०२५-२६ मध्ये?

जुन्नरच्या जंगलात शेती, वस्ती वाढल्याने बिबटे गावांकडे येतात. यंदा:

• ५ लोकांचा मृत्यू: ६५ लाख भरपाई
• ५ जखमी: २ लाख १८ हजार रुपये
• १६५७ जनावरे मारली: १ कोटी ६१ लाख रुपये
• १७ हेक्टर पिकांचे नुकसान: ९ लाख ७९ हजार रुपये

एकूण २ कोटी ३८ लाखांची मदत. मेंढपाळ, ऊसतोड कामगार सर्वाधिक धोक्यात. जिल्हा प्रशासनाने २३३ गावांना ‘संभाव्य बिबट आपत्ती प्रवण क्षेत्र’ घोषित केले.​

वनविभागाच्या उपाययोजना: यादीत मुख्य मुद्दे

डुडी यांनी सांगितलेल्या उपायांची यादी बघा:

• ४०० पिंजरे कार्यान्वित, ६८ बिबटे पकडले
• अतिसंवेदनशील गावांत ‘बिबट कृती दल’ बेस कॅम्प
• १० बिबट्यांचे जामनगर (गुजरात) बचाव केंद्रात स्थलांतर
• ४१० सौर दिवे आणि तंबू मेंढपाळांना वाटप
• १५० सौरऊर्जा कुंपण बसवले, ५५० आणखी नियोजित
• ३३०० नेक गार्ड वाटप, ५ ठिकाणी अनायडर्स मशीन
• ४०० आपदा मित्रांना प्रशिक्षण
• बिबट नसबंदी, शेतीपंप दिवसा वीज, माणिकडोह निवारा केंद्र विस्तार
• स्पेशल लेपर्ड प्रोटेक्शन फोर्ससाठी मनुष्यबळ मागणी
• ४ नवीन निवारा केंद्र प्रस्तावित

केंद्रीय प्राणिसंग्रहालय प्राधिकरणाची मंजुरी घेतली.​

नुकसानभरपाई आणि उपायांची विभागणी: टेबल

१३ कोटींच्या निधीतून हे सगळे शक्य झाले.​

जुन्नर बिबट संकट का वाढले? कारणे आणि दीर्घकालीन उपाय

जुन्नर हे बिबटांचे नैसर्गिक वासस्थान. पण शेती विस्तार, कचरा, प्राणिसंसर्गामुळे गावांत येतात. डुडी म्हणाले, कमी काळात ६८ पकडणे हे यश. पण नसबंदी, स्थानांतरण, नवीन निवारा केंद्रे आवश्यक. स्पेशल लेपर्ड फोर्सची मागणी केंद्राकडे. शेतकऱ्यांना दिवसा वीजपुरवठा दिला. माणिकडोह केंद्र विस्तारणार. तज्ज्ञ म्हणतात, हे उपाय २ वर्षांत संघर्ष ५०% कमी करतील.

भावी योजना: बिबट संकटमुक्त जुन्नर

जिल्हाधिकारी डुडी यांच्या नेतृत्वात उपाययोजना वाढतील. ५५० नवीन कुंपण, ४ निवारा केंद्र, नसबंदी मोहीम. नागरिकांना प्रशिक्षण दिले. बिबट्यांना इतर संरक्षित क्षेत्रांत हलवले. हे प्रयत्न यशस्वी झाल्यास पुणे बिबटमुक्त होईल. शेतकरी, मेंढपाळ सुरक्षित राहतील.

५ FAQs

प्रश्न १: जुन्नरमध्ये किती बिबटे पकडले?
उत्तर: आतापर्यंत ६८ बिबटे वनविभागाने पकडले.

प्रश्न २: २०२५-२६ मध्ये किती नुकसान?
उत्तर: ५ लोक मृत्यू, १६५७ जनावरे, २.३८ कोटी भरपाई.

प्रश्न ३: मुख्य उपाय काय?
उत्तर: ४०० पिंजरे, सौर कुंपण, नसबंदी, स्थानांतरण.

प्रश्न ४: किती गावे बिबट प्रवण?
उत्तर: २३३ अतिसंवेदनशील गावे घोषित.

प्रश्न ५: पुढील योजना काय?
उत्तर: स्पेशल लेपर्ड फोर्स, ४ नवीन निवारा केंद्र.