“मतदार याद्यांत घोळ आहेत, पण निवडणुका थांबू नयेत” – CM फडणवीसांचा विरोधकांना टोला

राज्य निवडणूक आयोगाने २९ महापालिकांसाठी १५ जानेवारी २०२६ मतदान, १६ जानेवारी निकाल जाहीर केले. मतदार याद्यांतील घोळ मान्य करताही निवडणुका वेळेवरच हव्यात, महायुतीला जनता पुन्हा संधी देईल, असा विश्वास CM देवेंद्र फडणवीस यांनी व्यक्त केला

आचारसंहिता लागू, तारखा जाहीर; महापालिका रणांगणावर CM फडणवीसांची पहिली प्रतिक्रिया

“मतदार याद्यांमधले घोळ आम्हीही दाखवले, पण…”; महापालिका निवडणुकांच्या घोषणेवर CMचे विधान

राज्य निवडणूक आयोगाने अखेर महाराष्ट्रातील सर्व २९ महापालिकांच्या निवडणुकीचा कार्यक्रम जाहीर केला आहे. निवेदनानुसार, मुंबईसह सर्व महापालिकांसाठी मतदान १५ जानेवारी २०२६ रोजी होणार असून १६ जानेवारीला मतमोजणी होईल आणि निकाल जाहीर केले जातील. या घोषणेसह तात्काळ संबंधित क्षेत्रांत आचारसंहिता लागू झाली आहे. गेल्या काही महिन्यांपासून मतदार याद्यांमधील घोळ आणि आरक्षणासहित इतर तांत्रिक कारणांवरून निवडणुका पुढे ढकलाव्यात, अशी मागणी विरोधकांकडून होत असताना, हा कार्यक्रम जाहीर होताच राज्याचे मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांनी याला उत्साहाने स्वागत केले आणि विरोधकांना लक्ष्य केले.​

“जनता आम्हाला पुन्हा शहर विकासाची संधी देईल”

फडणवीस म्हणाले की, स्थानिक स्वराज्य संस्थांचा कारभार दीर्घकाळ प्रशासकांकडून चालवला जाणे हे लोकशाहीच्या मूलभूत तत्त्वांना धरून नाही. न्यायालयीन प्रकरणांमुळे अनेक महापालिका निवडून आलेल्या प्रतिनिधींशिवाय होत्या आणि हा तुटलेला दुवा पुन्हा जोडण्याची वेळ आता आली आहे, असे ते म्हणाले. “आयोगाने तारखा घोषित केल्याचा मला मनापासून आनंद आहे. आमच्या सरकारने गेल्या काही वर्षांत जे पायाभूत काम केले आहे, शहरे ज्या वेगाने बदलत आहेत, ते पाहता लोक पुन्हा आमच्याच बाजूने कौल देतील. जनता आम्हाला पुन्हा शहर विकासाची संधी देईल, असा आमचा ठाम विश्वास आहे,” असे त्यांनी सांगितले.​

मतदार याद्यांतील घोळ मान्य, पण निवडणुका थांबू नयेत

विरोधकांनी स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या निवडणुका होऊ नये तोपर्यंत मतदार याद्या पूर्णपणे स्वच्छ कराव्या, अशी मागणी केली होती. विविध शहरांत डुप्लिकेट नावे, स्थलांतर नोंदी, मृत मतदारांची नावे अशा त्रुटींचा मुद्दा मांडत अनेक पक्षांनी SEC वर ताशेरे ओढले. फडणवीस मात्र म्हणाले, “मतदार याद्यांमधले घोळ आम्हीही निवडणूक आयोगासमोर दाखवले आहेत. सुधारणा होणे गरजेचे आहे. पण त्याकरता निवडणुका थांबवण्याचा पर्याय नाही. गेली २०–२५ वर्षे निवडणुका लढवणाऱ्यांना माहिती आहे की काही प्रमाणात अशी चूक यादीत नेहमीच असते.” त्यांच्या म्हणण्यानुसार, सर्वोच्च न्यायालयाने देखील स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या निवडणुका वेळेवर पार पाडण्यावर भर दिला असून, सतत कारणे शोधून मतदान पुढे ढकलणे योग्य नाही असा त्यांचा संदेश आहे.​

फडणवीस यांनी विरोधकांवर टीका करताना, “सुप्रीम कोर्टाचे आदेश आल्यानंतरही जे लोक वारंवार निवडणुका पुढे ढकला म्हणून गर्दी करत होते, ते प्रत्यक्षात पराभवाच्या भीतीपोटी हे सर्व करत होते,” असा आरोप इतर प्रसंगांमध्येही केला होता, अशी नोंद वृत्तांतांमध्ये आहे. त्यांचे म्हणणे आहे की मसुदा याद्या प्रसिद्ध झाल्यानंतर दुरुस्तीची संधी दिली जाते, तेव्हा आक्षेप नोंदवण्याऐवजी शेवटच्या क्षणी राजकीय मुद्दा उकरणे हा फक्त नॅरेटिव्ह सेट करण्याचा प्रयत्न आहे.​

महायुतीची रणनीती: जास्तीत जास्त ठिकाणी युती, अन्यत्र ‘मैत्रीपूर्ण’ लढत

महापालिका निवडणुकांमध्ये भाजप, शिवसेना (शिंदे गट) आणि अजित पवार गट यांची महायुती कशी असेल, याबद्दल राजकीय वर्तुळात चर्चा सुरू आहे. फडणवीस यांनी स्पष्ट केले की, “जास्तीत जास्त ठिकाणी महायुती” हा मूलभूत फॉर्म्युला असेल. अनेक महापालिकांत भाजप–शिवसेना युतीत लढणार असून, काही ठिकाणी भाजप–राष्ट्रवादी (अजित गट) युतीचे चित्रही दिसेल, असे त्यांनी संकेत दिले. मात्र, ज्या ठिकाणी स्थानिक गणितांमुळे युती शक्य होणार नाही तिथे ‘मैत्रीपूर्ण पद्धतीने’ लढत देण्याचा निर्णय घेतल्याचे त्यांनी सांगितले. म्हणजेच सत्तेत असलेले पक्ष परस्परांवर वैयक्तिक टीका न करता, मुख्यतः विरोधकांवर हल्ला चढवतील, असा त्याचा अर्थ राजकीय विश्लेषक काढत आहेत.​

मुंबईसह २९ महापालिका: निवडणूक कार्यक्रमाचा सारांश

राज्य निवडणूक आयोगाने घोषित केलेल्या कार्यक्रमानुसार, मुंबईच्या बृहन्मुंबई महानगरपालिकेसह ठाणे, नवी मुंबई, पुणे, नाशिक, नागपूर, कोल्हापूर, औरंगाबाद (छत्रपती संभाजीनगर) आदी महत्त्वाच्या शहरांसह एकूण २९ महापालिकांसाठी १५ जानेवारी २०२६ रोजी एका टप्प्यात मतदान होईल. निकाल दुसऱ्या दिवशी म्हणजेच १६ जानेवारीला घोषित केले जाणार आहेत. SEC च्या माहितीनुसार, या निवडणुकांत सुमारे ३.४८ कोटी मतदार भाग घेणार असून, जवळपास २,८०० हून अधिक नगरसेवक पदांसाठी स्पर्धा होणार आहे. जाहीर केलेल्या वेळापत्रकानुसार नामनिर्देशन, छाननी, अर्ज मागे घेण्याच्या अंतिम तारखा आणि प्रचार थांबण्याची मुदतही निश्चित करण्यात आली आहे.​

याच घोषणेनंतर तातडीने मॉडेल कोड ऑफ कंडक्ट लागू झाल्याने, अनेक मंत्री आणि आमदारांनी घाईघाईत केलेल्या कामांच्या आणि घोषणा कार्यक्रमांच्या बातम्याही समोर आल्या. काही तास आधीच मोठे पायाभूत प्रकल्प, निधीवाटप आणि भूमिपूजनांचे सत्र झडले असल्याचे वृत्तांत सांगतात.​

स्थानिक स्वराज्य संस्थांमध्ये निवडून आलेले प्रतिनिधी हवेच

आपल्या प्रतिक्रियेत फडणवीस यांनी निवडून आलेल्या प्रतिनिधींचे महत्व अधोरेखित केले. “स्थानिक स्वराज्य संस्थांमध्ये निवडून आलेले प्रतिनिधी असले पाहिजेत. प्रशासक हा तात्पुरता पर्याय आहे, कायमस्वरूपी मॉडेल नाही. शहरातील रोजच्या समस्या – पाणी, रस्ते, कचरा, लाईट – या सर्वांसाठी लोकांसमोर जबाबदार असणारा लोकप्रतिनिधीच हवा,” असे ते म्हणाले. त्यामुळे मतदार याद्यांमधील घोळ दाखवत निवडणुका टाळण्याऐवजी, घोळ दुरुस्त करतानाच निवडणूक प्रक्रियेला गती देणे हीच योग्य दिशा असल्याचे त्यांनी स्पष्ट केले.​

भविष्यातील राजकीय परिणाम

महापालिका निवडणुका राज्याच्या राजकारणाचा पुढील टप्पा ठरतील, याची जाणीव दोन्ही बाजूला आहे. मुंबई, पुणे, नागपूरसारख्या शहरांवर कोणाचे वर्चस्व राहते, यावरून पुढील विधानसभा व लोकसभा निवडणुकांची मानसिक तयारी होणार आहे. महायुती पक्षांसाठी ही निवडणूक सत्तेतील कामगिरीवर जनमत घेण्याची संधी आहे, तर विरोधकांसाठी शहरी भागात पाय रोवण्याची किमान पहिली पायरी. फडणवीस यांनी प्रस्थापित केलेला “निवडणुका वेळेवर” हा नारा आणि “विकासाच्या मुद्द्यावर आम्हाला पुन्हा संधी” हा आत्मविश्वास, पुढील काही आठवड्यांत प्रचारसभांमध्ये वारंवार ऐकायला मिळेल, असे संकेत सध्या तरी दिसत आहेत.​

५ FAQs

प्रश्न १: महापालिका निवडणुकीचे मतदान आणि निकाल कधी होणार?

उत्तर: राज्यातील सर्व २९ महापालिकांसाठी मतदान १५ जानेवारी २०२६ रोजी होईल आणि मतमोजणी व निकाल १६ जानेवारी २०२६ रोजी जाहीर केले जातील, असे राज्य निवडणूक आयोगाने जाहीर केले आहे.​

प्रश्न २: मतदार याद्यांमधील घोळाबाबत मुख्यमंत्री काय म्हणाले?

उत्तर: देवेंद्र फडणवीस यांनी मतदार याद्यांमध्ये त्रुटी असल्याचे मान्य केले आणि राज्य सरकारनेही आयोगाकडे या घोळाबद्दल निदर्शनास आणून दिले आहे, असे सांगितले. मात्र, अशा त्रुटींचा आधार घेऊन निवडणुका अनिश्चित काळ पुढे ढकलणे योग्य नसून, दुरुस्तीचा प्रक्रियेसह निवडणुका वेळेवर घेणे आवश्यक असल्याचा त्यांनी पुनरुच्चार केला.​

प्रश्न ३: महायुतीची महापालिका निवडणुकांतील भूमिका काय असणार?

उत्तर: फडणवीस यांच्या मते, जास्तीत जास्त महापालिकांमध्ये भाजप आणि शिवसेना (शिंदे गट) युतीने लढणार असून, काही ठिकाणी भाजप–राष्ट्रवादी (अजित पवार गट) युती होण्याची शक्यताही आहे. जिथे स्थानिक पातळीवर युती शक्य नसेल, तिथे ‘मैत्रीपूर्ण लढत’ देण्यात येईल.​

प्रश्न ४: विरोधकांची मुख्य मागणी काय होती?

उत्तर: विरोधी पक्षांनी मतदार याद्यांमध्ये मोठ्या प्रमाणात त्रुटी, डुप्लिकेट नावे व मृत मतदारांचा समावेश झाला असल्याचा आरोप करत, या याद्या पूर्णपणे स्वच्छ होईपर्यंत स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या निवडणुका पुढे ढकलाव्यात, अशी मागणी केली होती. काही नेत्यांनी SEC वर अन्याय्य घाईचा आरोपही केला.​

प्रश्न ५: फडणवीसांनी निवडणुका वेळेवर होण्याबाबत कोणता मुद्दा मांडला?

उत्तर: त्यांनी सर्वोच्च न्यायालयाने स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या निवडणुका वेळेत घेण्याचे महत्त्व अधोरेखित केल्याचे स्मरण करून दिले आणि दीर्घ काळ प्रशासकांच्या हातात कारभार ठेवणे लोकशाहीच्या दृष्टीने योग्य नाही, त्यामुळे ठरलेल्या काळातच निवडणुका होणे आवश्यक असल्याचे स्पष्ट केले.