अटल सेतूनं NMIA गाठणार? २५ किमी प्रवास, ५०० टोल आणि ओला–उबरचा हजाराचा फटका

नवी मुंबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ सुंदर असला, तरी मुंबईहून तिथे पोहोचताना ५०० रुपयांचा टोल, २५ किमीचा इंधनखर्च आणि ओला–उबेरने हजार–पंधराशे रुपयांपर्यंत खर्च येणार असल्याचा अंदाज व्यक्त केला जातो. मेट्रो, बस, सी-रूटसारख्या स्वस्त सोयींचा अभाव मोठी उणीव ठरत आहे.

मुंबईहून नवी मुंबई विमानतळावर जाणं खिसाला भोवणार! फक्त टोलच ५०० रुपये?

मुंबईहून नवी मुंबई विमानतळाला जाणे होणार खर्चीक! ५०० रु. टोल, २५ किमीचा इंधनखर्च वेगळा

नवी मुंबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ (NMIA) अत्यंत आधुनिक, आकर्षक आणि जागतिक दर्जाच्या सुविधांनी सजलेला असला तरी, विशेषतः मुंबई शहरातून या विमानतळापर्यंत पोहोचणे हा सर्वसामान्य प्रवाशांसाठी खर्चीक आणि कष्टदायक प्रवास ठरणार आहे. विमानतळाचा अनुभव आलिशान असला तरी, तिथपर्यंत जाण्याचा रस्ता आणि उपलब्ध पर्याय हे सामान्य मुंबईकरांच्या खिशाला चांगलाच चटका लावणारे आहेत. अटल सेतू या देशातील सर्वात मोठ्या सागरी पुलाचा पर्याय उपलब्ध असला, तरी या मार्गाने NMIA गाठताना केवळ टोलवरच ५०० रुपये मोजावे लागणार आहेत, तर त्यावर २५ किमीच्या प्रवासाचा इंधनखर्च वेगळा आहे.​

अटल सेतूचा पर्याय – टोल, अंतर आणि वेळ

मुंबई शहरातून नवी मुंबई विमानतळाला पोहोचण्यासाठी सध्या सर्वात सरळ आणि झपाट्याने होणारा मार्ग म्हणजे मुंबई ट्रान्स हार्बर लिंक अर्थात अटल सेतू. या पुलामुळे दक्षिण मुंबई आणि नवी मुंबई यांतील अंतर आणि वेळ मोठ्या प्रमाणात कमी झाला आहे. मात्र, या सोयीची किंमतही तितकीच जास्त आहे. अटल सेतूवरून एकवेळ कारने जाण्यासाठी सध्या अंदाजे २५० ते ३५० रुपयांपर्यंत टोल आकारला जातो; भविष्यात दरवाढ होऊन एकूण प्रवासासाठी ५०० रुपयांपर्यंत खर्च बसू शकतो, असा अंदाज व्यक्त करण्यात आला आहे. याशिवाय विमानतळापर्यंतचे साधारण २५ किमी अंतर गाठण्यासाठी लागणाऱ्या पेट्रोल किंवा डिझेलचा खर्चही लक्षात घ्यावा लागेल. सरासरी कारचा मायलेज धरल्यास केवळ इंधनखर्चही २००–३०० रुपयांच्या दरम्यान जाऊ शकतो.​

याचा अर्थ असा की, स्वतःच्या वाहनाने जाणारा प्रवासी एकूण जवळपास ७००–८०० रुपयांच्या खाली नवी मुंबई विमानतळ गाठू शकत नाही. हा खर्च फक्त टोल आणि इंधनापुरता आहे; पार्किंग शुल्क, वेळ आणि गर्दीचा त्रास वेगळा. एवढा खर्च टाळण्यासाठी लोक शेअर्ड कॅब किंवा सार्वजनिक वाहतूक शोधतील, पण सध्या त्याचाही ठोस पर्याय तयार झालेला नाही, अशी स्थिती आहे.​

ओला–उबर किंवा टॅक्सीने गेलात तर किती खर्च?

नवी मुंबई विमानतळापर्यंत जाणा-या प्रवाशांसाठी ओला, उबर, कॅब सेवा हा सहज उपलब्ध पर्याय असला, तरी त्याचाही अंदाजित खर्च पाहिला तर सामान्य कुटुंबासाठी हा मोहिमाच वाटू शकतो. अटल सेतूचा टोल, वाढलेला इंधनखर्च, वेळ आणि रात्री–पिक अवर्समध्ये लागू होणारे डायनॅमिक रेट्स यांचा विचार करता, मुंबईतील बहुतांश भागांतून NMIA गाठताना किमान १००० ते १५०० रुपयांपर्यंत एकवेळचा कॅब खर्च येईल, असा अंदाज व्यक्त करण्यात आला आहे.​

लेखात दिलेल्या तक्त्यामधून हा खर्च अधिक स्पष्ट दिसतो. साधारण अंदाजानुसार:

– दहिसरहून विमानतळापर्यंतचे अंतर ५४–५५ किमी दरम्यान, टॅक्सी भाडे १२००–१६०० रुपये.
– बोरिवलीहून ५०–५३ किमी, भाडे ११००–१५०० रुपये.
– गोरेगावहून ४२–४५ किमी, भाडे ९००–१२०० रुपये.
– अंधेरीहून ३२–३५ किमी, भाडे ८००–११०० रुपये.
– बांद्राहून ३३–३६ किमी, भाडे ७५०–१००० रुपये.
– दादरहून ३४–३८ किमी, भाडे ९००–१२०० रुपये.
– महालक्ष्मीहून ३६–३९ किमी, भाडे १०५०–१३०० रुपये.
– मलबार हिलहून ४३–४६ किमी, भाडे १२००–१६०० रुपये.
– चर्चगेटहून ३८–४० किमी, भाडे ९५०–१३०० रुपये.
– कुलाबाहून ४०–४२ किमी, भाडे १०५०–१४०० रुपये.

यावरून स्पष्ट होते की, कुटुंबातील ३–४ जण किंवा छोटे ग्रुप विमानतळ गाठताना फक्त शहरातल्या प्रवासावरच हजार–पंधराशे रुपये खर्च करणार आहेत. त्यावर पुढचा विमानप्रवास, बॅगेज चार्ज, इतर खर्च धरला तर मध्यमवर्गीयांसाठी या नव्या विमानतळाचा ‘कमी खर्चात सुलभ वापर’ हा सध्या तरी दूरचा स्वप्न वाटतो.​

वेळीच मेट्रो कामे सुरू न केल्याचा फटका

लेखात नमूद केलेल्या मते, नवी मुंबई विमानतळाची योजना निश्चित झाली तेव्हाच नवी मुंबई आणि मुंबई–ठाणे यांना जोडणारी मेट्रो व्यवस्थित आखून त्वरित बांधकाम सुरू झाले असते, तर आजच्या तारखेला NMIA हा मुंबईकरांसाठी अक्षरशः हाकेच्या अंतरावर असता. नवी मुंबई मेट्रो, नेरुळ–उरण कॉरिडॉर, ठाणे–नवी मुंबई–मुंबई या सर्व मार्गांवर समन्वयाने नियोजन झाले असते तर प्रवाशांना कमी खर्चात, वेगवान आणि विश्वासार्ह कनेक्टिव्हिटी मिळाली असती. पण प्रत्यक्षात अनेक प्रकल्प कागदावरच राहिले; काही सुरु झाले तरी गतीने पुढे सरकू शकले नाहीत, यामुळे आज विमानतळ उभा राहतो आहे पण शहरातून तिथे पोहोचण्याचे सस्टेनेबल साधन तयार नाही, अशी टीका लेखात व्यक्त केली आहे.​

अटल सेतूच्या कनेक्टर प्रोजेक्ट्सची स्थिती

अटल सेतूला शिवडी आणि वडाळा येथून कनेक्टर देण्यात आले आहेत. त्यामुळे या भागांतून नवी मुंबई गाठणे तुलनेने सोपे झाले असले, तरी वरळी सी-लिंक ते अटल सेतू जोडणाऱ्या महत्त्वाच्या प्रकल्पाचे काम पूर्ण होण्यासाठी आणखी वेळ लागणार आहे. या जोडणाऱ्या कॉरिडॉरचे काम सप्टेंबर २०२६ पर्यंत पूर्ण होईल, असा अंदाज शासनस्तरावरून व्यक्त करण्यात आला आहे. त्याआधीपर्यंत मलबार हिल, वरळी, प्रभादेवी, दादर या भागांतून अटल सेतूपर्यंत पोहोचण्यासाठीच वेगळा वेळ आणि इंधनखर्च सहन करावा लागेल.​

नवी मुंबई मेट्रोची विमानतळाशी जोडणी हा अजून अनिश्चित विषय आहे. नेरुळ, बेलापूर, खारघर–तळोजा या भागांत मेट्रोचे काही कॉरिडॉर तयार होत असले तरी त्याचा थेट लाभ NMIA प्रवाशांना कधी आणि कशा स्वरूपात मिळेल, हे स्पष्ट होण्यासाठी अजून काही वर्षे जावीत, असा या विश्लेषणाचा सूर आहे.​

NMIA परिसरातील पायाभूत उणिवा

लेखात केवळ प्रवासखर्चाचाच प्रश्न मांडलेला नाही, तर विमानतळाच्या आजूबाजूच्या पायाभूत सुविधांच्या कमतरतेकडेही लक्ष वेधले आहे. सध्या नवी मुंबई विमानतळाच्या बाहेरून पाम बीच रोडकडे जाताना दर्जेदार हॉटेल्स, लॉज, रेस्टॉरंट्सची कमतरता जाणवते. जे काही हॉटेल्स आहेत, ती अपेक्षित मागणीच्या तुलनेत कमी आहेत. पाम बीच रोडपासून विमानतळापर्यंतच्या मार्गावर एकही व्यवस्थित सार्वजनिक सुलभशौचालय नाही, असेही निदर्शनास आणले आहे.​

आंतरराष्ट्रीय दर्जाचा विमानतळ उभारला असला, तरी बाहेरील पायाभूत सुविधा, हॉटेल्स, ट्रान्झिट सुविधा, पर्यटन सेवा, सुलभशौचालये, स्थानिक बस/टॅक्सी स्टॅन्ड अशा गोष्टींची उपलब्धता अपुरी असणे हा मोठा विरोधाभास असल्याचे लेखकाचे मत आहे. भविष्यात विमानतळावरून ये-जा करणाऱ्या हजारो कर्मचाऱ्यांसाठी घरे, शाळा, हॉस्पिटल्स, मार्केट, सार्वजनिक वाहतूक या सर्व सोयींची मोठ्या प्रमाणावर गरज भासणार असून, त्या दृष्टीने आत्तापासून नियोजन हवे, अशी सूचना या मालिकेतून केली गेली आहे. एक विमान उड्डाण करण्यासाठी ग्राउंड स्टाफ, सिक्युरिटी, तांत्रिक कर्मचारी, पायलट–क्रू मिळून साधारण १००–१२५ लोक लागतात, आणि मुंबईतील विद्यमान विमानतळांच्या पाच वेगवेगळ्या युनिट्समध्ये साधारण १५–१८ हजार लोक काम करतात या पार्श्वभूमीवर NMIA साठीही मनुष्यबळ आणि वसाहतींची प्रचंड मागणी निर्माण होणार आहे.​

परदेशातील विमानतळ–शहर कनेक्टिव्हिटीचे आदर्श मॉडेल

या लेखात इस्रायल, हाँगकाँग, बेंगलोर आणि हैदराबाद येथील विमानतळ–शहर कनेक्टिव्हिटीचे काही आदर्श नमुने नमूद केले आहेत. इस्रायलमध्ये विमानतळ आणि शहरातील विविध भागांदरम्यान मोफत लक्झरी बस सेवा उपलब्ध आहे. या बसेस ठराविक वेळापत्रकानुसार शहराच्या प्रमुख ठिकाणांहून प्रवाशांना विमानतळावर घेतात आणि सोडतात; प्रवाशांकडून थेट बसभाडे आकारले जात नाही. हा खर्च शासन आणि विमानतळ प्राधिकरण मिळून करत असल्याची माहिती इतर स्त्रोतांतून मिळते.​

बेंगलोर आणि हैदराबाद येथे वातानुकूलित, प्रशस्त, बॅगेज ठेवण्याची सोय असलेल्या एअरपोर्ट बसेस अतिशय नाममात्र दरात प्रवाशांना शहरातील महत्त्वाच्या चौक–बसस्टॅन्ड–रेल्वे स्टेशनवरून थेट विमानतळापर्यंत पोहोचवतात. यामुळे टॅक्सी किंवा ओला–उबरवर अवलंबून राहण्याची गरज कमी झाली आहे; एकट्या किंवा दोन प्रवाशांनीही सहजपणे २००–३०० रुपयांत विमानतळ गाठणे शक्य झाले आहे.​

हाँगकाँगचे उदाहरण तर अधिक वेगळे आहे. तिथे मेट्रोच्या Airport Express या लाईनने शहरातील अनेक प्रमुख भाग थेट विमानतळाशी जोडले गेले आहेत. जागतिक स्तरावर प्रसिद्ध असलेली “इन-टाउन चेक-इन” ही सुविधा देखील तिथे उपलब्ध आहे. या अंतर्गत प्रवासी आपले सामान आणि चेक-इन प्रक्रिया शहरातील निवडक मेट्रो स्टेशनवरूनच पूर्ण करू शकतात. सुमारे सहा तास आधी सामान स्टेशनवर दिल्यानंतर ते थेट विमानात पोहोचवले जाते आणि प्रवासी निर्धास्तपणे शहरात फिरू शकतात, खरेदी करू शकतात.​

भारतातील NMIA साठी असेच काही मॉडेल लागू केले तर प्रवाशांना मोठा दिलासा मिळेल आणि परदेशी पर्यटकांकडूनही अधिक परकीय चलन मिळेल, असा निष्कर्ष या उदाहरणांमधून काढण्यात आला आहे.​

समुद्रमार्ग आणि इतर पर्यायांची चर्चा कुठे?

लेखात शेवटी प्रश्न उपस्थित केला आहे की, गेटवे ऑफ इंडिया, चर्चगेट, वरळी सी-फेस, दादर चौपाटी अशी किनारपट्टी असलेले मुंबई शहर आणि त्याच्या पलीकडे असलेला नवी मुंबई विमानतळ यांना समुद्रमार्गे जोडण्याबाबत कोणतीही गंभीर चर्चा अद्याप झाली नाही. वॉटर टॅक्सी, फेरी सेवा, सागरी कोरिडॉर यांचा वापर करून हाय-स्पीड बोटींद्वारे प्रवाशांना NMIA पर्यंत पोहोचवण्याचा विचार झाला तर टोल, इंधन, ट्रॅफिक जाम या सगळ्यापलीकडे जाऊन एक पर्यायी, जलद आणि किफायतशीर मार्ग उभा राहू शकतो. पण सध्यातरी असे कोणतेही ठोस धोरण किंवा प्रकल्प जाहीर झालेला नाही, असे लेखक नमूद करतो.​

एकूणात, नवी मुंबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ हा दीर्घकाळ प्रतीक्षेत असलेला प्रकल्प जरी आता प्रत्यक्षात अवतरत असला, तरी मुंबईकरांसाठी “एअरपोर्टपर्यंतचा प्रवास” हा स्वतंत्र आणि महागडा प्रवास बनणार आहे. केवळ टोल आणि कॅब भाडे न पाहता, भविष्यातील मेट्रो, बस, समुद्रमार्ग, इन-टाउन चेक-इनसारख्या कल्पक सुविधा वेळेत उभारल्या गेल्या तरच NMIA खऱ्या अर्थाने सर्वसामान्यांसाठी सोयीस्कर ठरेल, असा संदेश या लेखातून दिला गेला आहे