फराझबी पॅटीज बनवण्याची सविस्तर पद्धत आणि फणसाचे आरोग्य लाभ

फराझबी पॅटीज आणि फणस या महाराष्ट्राच्या परंपरागत पदार्थांबद्दल संपूर्ण माहिती जाणून घ्या. फराझबी पॅटीज कशा बनवायच्या, फणसाची भाजी कशी करायची आणि या पदार्थांचे आरोग्य लाभ काय आहेत? सर्व माहिती मराठीतून.

फराझबी पॅटीज आणि फणस: महाराष्ट्राच्या दोन विस्मृत पदार्थांचा शोध

महाराष्ट्राच्या पाककृतीत अनेक असे पारंपरिक पदार्थ आहेत, जे काळाच्या ओघात विस्मृतीत गेले आहेत. अशाच दोन विशेष पदार्थ आहेत फराझबी पॅटीज आणि फणस (जॅकफ्रूट). हे दोन्ही पदार्थ केवळ चवीला अनोखे नाहीत, तर ते आरोग्यदायी देखील आहेत. फराझबी पॅटीज ही एक विशेष प्रकारची भरलेली पॅटीज आहे, तर फणस ही एक अशी भाजी आहे, जी महाराष्ट्रातील कोंकण भागात खूप लोकप्रिय आहे.

आज या लेखातून आपण या दोन्ही पदार्थांबद्दल सविस्तर माहिती घेणार आहोत – त्यांचे इतिहास, बनवण्याच्या पद्धती, आणि आरोग्य लाभ.

फराझबी पॅटीज: भरलेल्या पॅटीजची कला

फराझबी पॅटीज ही एक परंपरागत महाराष्ट्रीय स्नॅक आहे. या पॅटीजमध्ये बाहेरून कुरकुरीत आणि आतून मसाल्याचा भरलेला भरावा असतो. ‘फराझबी’ हा शब्द फारसी शब्द ‘फराज’ पासून आला आहे, ज्याचा अर्थ ‘विशेष’ किंवा ‘शाही’ असा होतो.

फराझबी पॅटीज बनवण्यासाठी लागणारी सामग्री:

बाहेरच्या आवरणासाठी:

• बटाटे – ३ मोठे (उकडलेले आणि चिरलेले)
• मैदा – २ चमचे
• मीठ – चवीनुसार
• तिखट – चवीनुसार

भरासाठी:

• बारीक चिरलेले कांदे – १ वाटी
• बारीक चिरलेली कोबी – १/२ वाटी
• बारीक चिरलेली गाजर – १/४ वाटी
• हिरवी मटार – १/४ वाटी
• आले-लसण पेस्ट – १ चमचा
• हिरव्या मिरच्या – २-३ (बारीक चिरलेल्या)
• धणे पूड – १ चमचा
• गरम मसाला – १/२ चमचा
• मीठ – चवीनुसार
• तेल – तळण्यासाठी

फराझबी पॅटीज बनवण्याची पद्धत:

पायरी १: आवरण तयार करणे

• उकडलेले बटाटे चांगले मसलून घ्यावेत.
• त्यात मैदा, मीठ आणि तिखट घालून मळून घ्यावे.
• मळून घेतल्यानंतर मिश्रणाला एकजीव आणून झाकून ठेवावे.

पायरी २: भरावा तयार करणे

• एका कढईमध्ये २ चमचे तेल गरम करावे.
• त्यात आले-लसण पेस्ट आणि हिरव्या मिरच्या टाकून परसून घ्याव्यात.
• आता कांदे टाकून ते पारदर्शक होईपर्यंत परतावेत.
• सर्व भाज्या घालून ५-६ मिनिटे परताव्यात.
• शेवटी सर्व मसाले आणि मीठ घालून भरावा तयार करावा.
• भरावा पूर्णपणे थंड होऊ द्यावा.

पायरी ३: पॅटीज आकारात तयार करणे

• बटाट्याच्या मिश्रणातून लहान गोळे करावेत.
• प्रत्येक गोळ्याला बोटांनी दाबून वाटीचा आकार द्यावा.
• या वाटीमध्ये १ चमचा भरावा घालावा.
• काठ जोडून पॅटीजचा गोल आकार द्यावा.
• सर्व पॅटीज तयार करून झाकून ठेवाव्यात.

पायरी ४: पॅटीज तळणे

• कढईमध्ये तेल गरम करावे.
• मध्यम आचेवर पॅटीज सोनेरी brown होईपर्यंत तळाव्यात.
• कागदाच्या नॅपकिनवर काढून घ्याव्यात.

फणस (जॅकफ्रूट): राजासारखा फळ

फणस किंवा जॅकफ्रूट हे महाराष्ट्रातील एक लोकप्रिय फळ आहे. कच्चा फणस भाजी म्हणून वापरला जातो, तर पिकलेला फणस फळ म्हणून खातात. फणसाची भाजी केवळ चवदार नसते, तर ती आरोग्यदायी देखील असते.

फणसाची भाजी बनवण्यासाठी लागणारी सामग्री:

• कच्चा फणस – २५० ग्रॅम (चिरलेला)
• तेल – २ चमचे
• मोहरी – १/२ चमचा
• हिंग – १ चिमूट
• हळद पूड – १/२ चमचा
• लाल तिखट पूड – १ चमचा
• धणे पूड – १ चमचा
• गोडा मसाला – १/२ चमचा
• खोबरे कोरडे – २ चमचे
• मीठ – चवीनुसार
• गूळ – १ चमचा (वैकल्पिक)
• कोथिंबीर – गार्निशिंगसाठी

फणसाची भाजी बनवण्याची पद्धत:

पायरी १: फणस तयार करणे

• फणसाचे मोठे तुकडे करून त्यावरचे बाहेरचे कवच काढून टाकावे.
• आतील गर काढून त्याचे लहान तुकडे करावेत.
• फणस चिरताना हाताला चिकचिकीत द्रव्य लागू शकते, म्हणून हातात तेल लावून घ्यावे.

पायरी २: फणस शिजवणे

• प्रेशर कुकरमध्ये चिरलेला फणस, हळद आणि पाणी घालून २ शिट्ट्या येईपर्यंत शिजवावा.
• फणस मऊ झाल्यानंतर काढून घ्यावा.

पायरी ३: भाजी तयार करणे

• कढईमध्ये तेल गरम करून त्यात मोहरी, हिंग टाकावेत.
• त्यात शिजवलेला फणस टाकावा.
• सर्व मसाले, मीठ आणि खोबरे कोरडे घालावेत.
• गूळ घालायचा असेल तर तो देखील आता घालावा.
• सर्व सामग्री चांगली मिसळून ५ मिनिटे शिजवावी.
• गॅस बंद करून वरून कोथिंबीर टाकावी.

दोन्ही पदार्थांचे आरोग्य लाभ

फराझबी पॅटीजचे फायदे:

• भाज्यांमुळे फायबर, विटामिन्स आणि मिनरल्स मिळतात
• बटाट्यामध्ये पोटॅशिअम आणि विटामिन C असते
• भाज्यांचे मिश्रण पौष्टिक आहाराचा भाग आहे

फणसाचे फायदे:

• फायबरचा उत्तम स्रोत
• विटामिन A, विटामिन C आणि विटामिन B6 असते
• ॲंटिऑक्सिडंट्सनी समृद्ध
• कॅलरी कमी असल्याने वजन कमी करण्यास मदत करते

फराझबी पॅटीज आणि फणस हे महाराष्ट्राच्या पाककृतीतील दोन मौल्यवान पदार्थ आहेत. हे पदार्थ केवळ चवीला अनोखे नाहीत, तर ते आरोग्यदायी देखील आहेत. आधुनिक जगात जेव्हा जंक फूडचा प्रचार वाढत आहे, तेव्हा अशा पारंपरिक पदार्थांचे महत्त्व अधिकच वाढले आहे. तर, आजच फराझबी पॅटीज आणि फणसाची भाजी बनवा आणि महाराष्ट्राची ही विस्मृत चव अनुभवा.

---

(FAQs)

१. फराझबी पॅटीज बनवताना पॅटीज फुटतात का?
पॅटीज फुटणे टाळण्यासाठी खालील गोष्टी लक्षात ठेवा:

• बटाट्याचे मिश्रण चांगले मळून घ्यावे
• भरावा पूर्णपणे थंड असावा
• पॅटीजचे आवरण जाड असावे
• तेल पुरेसे गरम असावे

२. फणस चिरताना हाताला चिकचिकीत का होते?
फणसामध्ये एक नैसर्गिक रेझिन असते ज्यामुळे तो चिकचिकीत होतो. हे टाळण्यासाठी:

• हातात तेल लावून घ्यावे
• चाकू देखील तेल लावून घ्यावा
• फणस उकडल्यानंतर चिरावा

३. फराझबी पॅटीज बेक करता येतील का?
होय, फराझबी पॅटीज बेक करता येतात. त्यासाठी:

• पॅटीज तयार करून बेकिंग ट्रेवर ठेवाव्यात
• वरून तेल लावावे
• १८०°C तापमानाला २०-२५ मिनिटे बेक कराव्यात

४. फणसाची भाजी कोणत्या पदार्थांबरोबर चांगली जाते?
फणसाची भाजी खालील पदार्थांबरोबर चांगली जाते:

• भाकरी किंवा पोळी
• दही भात
• वरण भात
• चपाती

५. फणस कोणत्या महिन्यात मिळतो?
फणस हे उन्हाळ्याचे फळ आहे. ते एप्रिल ते जून या काळात मुबलक प्रमाणात मिळते. काही ठिकाणी जुलै पर्यंत देखील मिळू शकते.