मुंबई HC नागपूर खंडपीठाने विदर्भ जिल्हाधिकाऱ्यांना नायलॉन मांजा विकणाऱ्यांना २.५० लाख, वापरणाऱ्यांना ५० हजार दंड लावण्याचे आदेश दिले. २७ डिसेंबरला मुखपृष्ठावर नोटीस, पोलिसांनाही जबाबदार.
नायलॉन मांजाने पक्षी-जनावर मृत्यू? विदर्भात HC ने कठोर कारवाईचा ब्रीच, पोलिसही धरले जबाबदार?
विदर्भ नायलॉन मांजा बंदी: HC चा जिल्हाधिकाऱ्यांना धक्कादायक आदेश, विक्रेत्यांना २.५ लाख दंड
मुंबई उच्च न्यायालयाच्या नागपूर खंडपीठाने प्राणघातक नायलॉन मांजाविरुद्ध समूळ कारवाईसाठी विदर्भातील सर्व जिल्हाधिकाऱ्यांना कठोर निर्देश दिले. नायलॉन मांजा विकणाऱ्यांवर २.५० लाख आणि वापरणाऱ्यांवर ५० हजार रुपये दंड लावण्याचे सांगितले. न्यायमूर्ती अनिल पराडकर आणि प्रणिता पाटील यांच्या खंडपीठासमोर सुनावणी झाली. २०२१ मध्ये HC ने स्वतःच जनहित याचिका घेतली होती, पण ४ वर्षांत बदल नाही.
HC चे कठोर आदेश आणि दंडाची रचना
२५ डिसेंबरला आदेशात HC ने सांगितले, नायलॉन मांजाची विक्री आणि वापर रोखण्यासाठी तात्काळ कारवाई.
- विक्रेते: २.५० लाख रुपये दंड.
- वापरणारे: ५० हजार रुपये (पालक जर अल्पवयीन असेल).
- पोलिस जबाबदार: घटना झालेल्या क्षेत्रातील अधिकारी दंडनीय.
२७ डिसेंबरला सर्व वर्तमानपत्रांच्या मुखपृष्ठावर जाहीर नोटीस देण्याचे आदेश. नोटीसमध्ये विचारणा: “हा दंड का लावू नये?” आक्षेप असल्यास ५ जानेवारीला HC मध्ये हजर राहा. आक्षेप न आल्यास मान्य.
२०२१ पासूनची पार्श्वभूमी आणि अंमलबजावणी अपयश
२०२१ मध्ये HC ने स्वतःच PIL घेतली. २०२३ मध्ये पर्यावरण विभागाने अधिसूचना काढली, पण अंमलबजावणी नाही. नायलॉन मांजा सर्रास विक्री, पतंग उत्सवात वापर. परिणाम: पक्षी, जनावरे, वाहनचालक जखमी. चंद्रपूर, नागपूर मनपा आणि अॅड. निश्चय जाधव (कोर्ट मित्र) यांनी काम पाहिले.
नायलॉन मांजाचे धोके आणि आकडेवारी
नायलॉन मांजा (ग्लास कोटिंग) धारदार, पक्ष्यांच्या गळ्यात अडकतो, जनावरांच्या पायात. मानवी जीवही धोक्यात.
- पक्षी मृत्यू: WWF नुसार महाराष्ट्रात १०००+ वार्षिक.
- जनावरे: ५००+ जखमी.
- मानव: ड्रायव्हर गळे कापले.
मकरसंक्रांत उत्सवात वाढ. ICMR: श्वसन समस्या वाढ.
| दंड प्रकार | रक्कम | लागू कोणावर | नोटीस तारीख |
|---|---|---|---|
| विक्री | २.५० लाख | विक्रेते | २७ डिसेंबर मुखपृष्ठ |
| वापर | ५० हजार | वापरणारे/पालक | सर्व वर्तमानपत्रे |
| पोलिस | जबाबदारी | घटना क्षेत्र अधिकारी | २९ डिसेंबरपर्यंत सूचना |
पोलिस आणि प्रशासनावर कारवाईचे निर्देश
HC ने पोलिस आयुक्त, SP ला आदेश: घटना झालेल्या भागातील अधिकारी जबाबदार. २९ डिसेंबरपर्यंत सर्व उपायुक्तांना सूचना द्या. “कारवाई का नको?” विचारणा करा, आक्षेप न्यायालयात मांडा.
राज्य सरकारची भूमिका आणि मागील प्रयत्न
२०२३ अधिसूचना काढली, पण विक्री सुरू. HC ने वारंवार आदेश दिले, फरक नाही. आता दंड आणि नोटीस रणनीती. मकरसंक्रांत (१४-१५ जानेवारी) आधी कारवाई तीव्र होईल.
पर्यायी मांजा आणि सुरक्षित पतंग उडवणे
कापड/कॉटन मांजा वापरा. सुरक्षित: पक्षी-सुरक्षित कोटिंग. आयुर्वेदिक दृष्टिकोन: उत्सवात संतुलन, निसर्गरक्षण. NGO मोहिमा सुरू.
५ FAQs
१. नायलॉन मांजावर दंड किती?
विक्री २.५ लाख, वापर ५० हजार.
२. नोटीस कधी?
२७ डिसेंबर सर्व पेपर मुखपृष्ठावर.
३. पोलिसांची जबाबदारी काय?
घटना क्षेत्र अधिकारी दंडनीय.
Leave a comment