संकट निवारणासाठी श्री गणेशाचे कृच्छ चतुर्थी व्रत: फळ, नियम आणि विशेष उपाय

कृच्छ चतुर्थी २०२५ ची तारीख, पूजा मुहूर्त आणि विधी जाणून घ्या. हे व्रत सर्व पापे आणि संकटे दूर करते. श्री गणेशाची कृपा मिळवण्यासाठी व्रत कसे करावे, कथा कोणती वाचावी याची संपूर्ण माहिती येथे पहा.

कृच्छ चतुर्थी २०२५: सर्व संकटे आणि पापे नाहीशी करणारे श्री गणेशाचे विशेष व्रत

हिंदू धर्मातील प्रत्येक व्रत-त्योहाराचे स्वतःचे एक विशेष महत्त्व असते. त्यापैकीच एक महत्त्वाचे आणि फलदायी व्रत म्हणजे कृच्छ चतुर्थी. हे व्रत भगवान गणेशाला समर्पित आहे आणि असे मानले जाते की या व्रताचे पालन केल्याने भक्ताची सर्व मनोकामना पूर्ण होतात, आयुष्यातील अडचणी दूर होतात आणि आधी केलेली पापे कमी होतात. जर तुम्हाला जीवनातील उलथापालथींमधून मार्ग काढायचा असेल किंवा कोणत्याही प्रकारच्या ग्रहदोषांपासून मुक्ती पाहिजे असेल, तर कृच्छ चतुर्थीचे व्रत तुमच्यासाठीच आहे. या लेखातून, आपण २०२५ मधील कृच्छ चतुर्थीची तारीख, अचूक पूजा मुहूर्त, योग्य विधी, व्रत कथा आणि या विशेष दिवसाचे सर्व महत्त्व जाणून घेऊ.

कृच्छ चतुर्थी म्हणजे नक्की काय?

कृच्छ चतुर्थी हा शब्द दोन शब्दांपासून बनला आहे. ‘कृच्छ’ म्हणजे ‘कठीण परिस्थिती’ किंवा ‘संकट’ आणि ‘चतुर्थी’ म्हणजे ‘चंद्राचा चौथा दिवस’. अर्थात, ‘कृच्छ’ चा अर्थ ‘तप’ किंवा ‘कठोर साधना’ असाही होतो. सोप्या भाषेत सांगायचे तर, कृच्छ चतुर्थी हे एक असे गणपती व्रत आहे ज्यामुळे आयुष्यातील कठीण परिस्थितीतून मार्ग काढता येतो. हे व्रत प्रामुख्याने प्रत्येक हिंदू महिन्यात येणाऱ्या संकष्टी चतुर्थीच्या दिवशी केले जाते. पण काही विशेष परिस्थितीत, जसे की अधिक मास (पुरुषोत्तम मास) किंवा इतर विशेष संयोगात, या व्रताला अधिक शक्तिशाली मानले जाते.

कृच्छ चतुर्थीचे महत्त्व आणि फलश्रुती

धार्मिक ग्रंथांनुसार, कृच्छ चतुर्थी व्रताचे फल अतुलनीय आहे. जो भक्त श्रद्धेने आणि विधिपूर्वक हे व्रत करतो, त्याला अनेक प्रकारचे लाभ होतात.

• पापक्षालन: अजाणतेपणाने केलेली पापे किंवा दुष्कर्म यांचा प्रायश्चित म्हणून हे व्रत फारच प्रभावी मानले जाते. यामुळे मन शुद्ध होते आणि आत्मिक शांती मिळते.
• संकट निवारण: आयुष्यातील आर्थिक, कौटुंबिक, आरोग्याच्या अडचणी दूर होण्यास मदत होते. भगवान गणपती आपले सर्व अडथळे दूर करतात.
• बुध ग्रह शांती: ज्योतिषशास्त्रानुसार, बुध ग्रह अशुभ असल्यास त्याच्या दुष्परिणामांपासून मुक्ती मिळवण्यासाठी हे व्रत उत्तम मानले जाते. बुध ग्रहाला गणपतीचे प्रतिनिधित्व मानले जाते.
• मनोकामना पूर्ती: कोणत्याही प्रकारची इच्छा असो, ती पूर्ण होण्यासाठी हे व्रत फलदायी ठरते.

२०२५ मधील कृच्छ चतुर्थीची तारीख आणि मुहूर्त

२०२५ सालातील कृच्छ चतुर्थीची तारीख आणि वेळ खालीलप्रमाणे अंदाजे आहे. लक्षात ठेवा, ही माहिती भारतीय प्रमाणवेळेनुसार (IST) आहे आणि स्थानिक पंचांगानुसार थोडी फरक असू शकते.

कृच्छ चतुर्थी २०२५ चे मुख्य दिनदर्शिका:

कृच्छ चतुर्थी व्रताचे संपूर्ण विधी आणि नियम

हे व्रत करण्यासाठी काही विशिष्ट नियमांचे पालन करावे लागते. यामुळे व्रताचे पूर्ण फल मिळू शकते.

व्रतापूर्वीची तयारी:

• व्रताच्या आदल्या दिवशी संध्याकाळी साधे जेवण करावे आणि पूर्णपणे सात्विक आहार घ्यावा.
• रात्री झोपताना भगवान गणेशाचे स्मरण करावे.

व्रताच्या दिवशी:

• सकाळ: पहाटे उठून स्नान करावे. स्वच्छ, प्राधान्याने पिवळे किंवा लाल रंगाचे कपडे घालावेत.
• संकल्प: गणपतीच्या मूर्तीची किंवा चित्राची स्थापना करून, फुलांनी सजवावे. त्यानंतर पाण्याने, अक्षता, फुलांनी आणि फळांनी पूजा करावी. मग हातात जल, फुल आणि अक्षता घेऊन संकल्प म्हणावा: “मम सर्व पापक्षयपूर्वक सर्व संकट निवारणाय श्री गणेश प्रसन्नतार्थं अहं कृच्छ चतुर्थी व्रतम करिष्ये” (माझ्या सर्व पापांचा नाश होऊन, सर्व संकटे दूर व्हावीत आणि श्री गणेश प्रसन्न व्हावे यासाठी मी कृच्छ चतुर्थीचे व्रत करतो).
• २१ मोदकांची Offerings: गणपतीला २१ मोदकांचा नैवेद्य अर्पण करावा. ही संख्या विशेष मानली जाते.
• कथा श्रवण: खाली दिलेली कृच्छ चतुर्थी व्रत कथा मन लावून वाचावी किंवा ऐकावी.
• चंद्र दर्शन: संध्याकाळी चंद्रोदय झाल्यानंतर, चंद्राचे दर्शन घ्यावे. चंद्राला अर्घ्य द्यावे (पाणी अर्पण करावे). काही ठिकाणी, चंद्राचे दर्शन घेतल्यानंतरच व्रत संपवले जाते.
• भोजन: व्रत संपवल्यानंतर, सात्विक आणि साधे भोजन करावे. अन्नात फळ, दूध, दही, आणि मोदक यांचा समावेश असू शकतो.

कृच्छ चतुर्थी व्रत कथा

पुराणांमध्ये या व्रताशी संबंधित अनेक कथा सांगितल्या गेल्या आहेत. त्यापैकी एक प्रसिद्ध कथा अशी आहे:

एकदा एक गरीब ब्राह्मण होता. त्याला कोणतीही संतती नव्हती. एके दिवशी तो फार निराश होऊन अरण्यात भटकत होता. तेव्हा त्याला एक तपस्वी ऋषी भेटले. ब्राह्मणाने आपली समस्या सांगितली. ऋषींनी त्याला कृच्छ चतुर्थीचे व्रत करण्याचा उपदेश केला. ऋषींच्या सांगण्याप्रमाणे त्या ब्राह्मणाने आणि त्याच्या पत्नीने श्रद्धेने हे व्रत केले. काही काळानंतर, भगवान गणेशाने त्यांना एक सुंदर आणि गुणवान पुत्ररत्न दिले. त्यानंतर त्या कुटुंबाचे सर्व दुःख दूर झाले आणि त्यांना सुखसमृद्धी लाभली.

ही कथा ऐकल्याने किंवा वाचल्याने व्रताची पूर्णता होते आणि भक्ताची श्रद्धा दृढ होते.

विशेष टिपा आणि सूचना

• व्रताच्या दिवशी पूर्ण उपवास (पाणी सोडून काहीही न खाणे) किंवा फळाहार करता येतो. तुमच्या आरोग्यानुसार निवड करावी.
• व्रतात असताना सत्य बोलावे, कोणाचेही वाईट करू नये आणि मन शांत ठेवावे.
• शक्य असल्यास, गरीब किंवा जरूर असलेल्या व्यक्तीला अन्नदान किंवा दक्षिणा द्यावी.
• “ॐ गं गणपतये नमः” हा मंत्र जपणे फारच फलदायी ठरते.

कृच्छ चतुर्थी हे केवळ एक व्रत नसून, आपल्या आंतरिक शक्ती आणि श्रद्धेचा एक प्रकार आहे. भगवान गणेश हे सर्व अडथळे दूर करणारे आणि ज्ञान दायक देवता म्हणून ओळखले जातात. त्यांच्या या विशेष व्रतामुळे, आपण आयुष्यातील कोणत्याही अवघड परिस्थितीला सामोरे जाऊ शकतो आणि एक सकारात्मक आणि सफल जीवन जगू शकतो. तर, २०२५ मधील या शुभ दिवसाचा लाभ घेऊन, श्री गणेशाची कृपा आपल्या कुटुंबावर आणि आयुष्यावर नेहमी राहील यासाठी हे पावित्र्य व्रत अवश्य करा.

(एफएक्यू)

१. कृच्छ चतुर्थी आणि संकष्टी चतुर्थी यात काय फरक आहे?

संकष्टी चतुर्थी ही प्रत्येक महिन्यात येते आणि ती सर्वसाधारण चतुर्थी असते. तर कृच्छ चतुर्थी ही एक विशेष प्रकारची संकष्टी चतुर्थी आहे जी विशिष्ट परिस्थितीत (जसे की अधिक मास) येते आणि या व्रताचे नियम अधिक कठोर असतात आणि फलही अधिक मानले जाते.

२. व्रतात कोणते अन्न खाऊ शकतो?

व्रताचे नियम कठोर असल्यास, केवळ पाणी किंवा फळे खावीत. सामान्य व्रतात, फळ, दूध, दही, साबुदाणा, आलं आणि मोदक यांचा समावेश करता येतो. लसूण, कांदा, मांस आणि मसालेदार अन्न टाळावे.

३. जर चंद्र दिसला नाही तर व्रत कसे संपवावे?

जर वादळ किंवा ढगाळ आभाळामुळे चंद्र दिसला नाही तर, चंद्रोदयाच्या वेळेनंतर, गणपतीची पूजा करून आणि चंद्राचे ध्यान करून व्रत संपवता येते. श्रद्धेला प्राधान्य द्यावे.

४. हे व्रत कोणी करू शकते?

हिंदू धर्मातील कोणीही पुरुष किंवा स्त्री हे व्रत करू शकते. कुटुंबातील सर्व जण एकत्र येऊन हे व्रत करू शकतात.

५. व्रतात कोणते मंत्र जपावे?

“ॐ गं गणपतये नमः” हा प्रमुख मंत्र आहे. याशिवाय, “ॐ एकदंताय विद्महे, वक्रतुण्डाय धीमहि, तन्नो दन्तिः प्रचोदयात्” हा गणपती अथर्वशीर्ष मंत्रही जपता येतो.