२० ते ४० वयोगटातील लोक अजाणतेपणाने संधिवाताला निमंत्रण देतात? असंतुलित आहार, इजा, शारीरिक निष्क्रियता यासह ५ प्रमुख कारणे जाणून घ्या. संपूर्ण माहिती.
२० ते ४० वयोगटात संधिवाताची कारणे | अजाणतेपणाने संधिवाताला निमंत्रण देत असाल?
“संधिवात हा फक्त वृद्ध लोकांचा आजार आहे” – ही समजूत आता मागे पडत आहे. आजकाल २० ते ४० वयोगटातील तरुण प्रौढांमध्ये देखील संधिवाताचे प्रकरण वाढत आहेत. रुमॅटॉलॉजिस्ट (संधिवात तज्ज्ञ) चेतावणी देतात की आधुनिक जीवनशैलीमध्ये काही सवयी अजाणतेपणाने आपण संधिवाताला आमंत्रण देत असतो. संधिवात म्हणजे केवळ सांध्यातील वेदना नाही, तर एक स्व-प्रतिरक्षित विकार आहे जो सांध्यांना कायमचे नुकसान पोहोचवू शकतो.
तरुण वयातच सांध्यातील वेदना, अकड़न आणि सूज यामुळे जीवनगुणवत्ता बाधित होऊ शकते. पण चिंता करण्याचे कारण नाही, कारण यापैकी बऱ्याच कारणांवर आपण नियंत्रण मिळवू शकतो. तर चला, जाणून घेऊया त्या ५ प्रमुख कारणांबद्दल ज्यामुळे २० ते ४० वयोगटातील लोक अजाणतेपणाने संधिवाताला आमंत्रण देतात आणि त्यावर काय उपाययोजना कराव्यात.
संधिवात म्हणजे नक्की काय?
संधिवात हा एक स्व-प्रतिरक्षित विकार आहे ज्यामध्ये शरीराची रोगप्रतिकारक शक्तीची चूक होऊन ती शरीरातील सांध्यांवर हल्ला करते. यामुळे सांध्यांमध्ये दुखणे, सूज, अकड़न आणि हालचालीत अडचण निर्माण होते.
२०-४० वयोगटात संधिवाताला निमंत्रण देणाऱ्या ५ मार्ग
खालील तक्त्यामध्ये संधिवाताला कारणीभूत ठरणाऱ्या ५ प्रमुख कारणांची माहिती दिलेली आहे:
| क्र. | कारण | परिणाम | प्रतिबंधात्मक उपाय |
|---|---|---|---|
| १ | असंतुलित आहार | सांध्यांमध्ये सूज, वजन वाढ | संतुलित आहार, ऍंटी-इन्फ्लेमेटरी आहार |
| २ | शारीरिक निष्क्रियता | स्नायू कमकुवत होणे, सांध्यावर ताण | नियमित व्यायाम, योग |
| ३ | वारंवार इजा | सांध्यांचे कायमचे नुकसान | योग्य तंत्र, संरक्षणात्मक उपकरणे |
| ४ | अत्याधुनिक तंत्रज्ञान वापर | मान, खांदे, मनगट दुखणे | योग्य पोस्चर, विश्रांती |
| ५ | तणाव आणि झोपेचा अभाव | शरीरातील सूज वाढवणारी रासायने | तणाव व्यवस्थापन, पुरेशी झोप |
१. असंतुलित आहार: सूज वाढवणारे खाद्यपदार्थ
आधुनिक आहारामध्ये प्रक्रिया केलेले अन्न, रिफाइंड कार्बोहायड्रेट्स, शर्करायुक्त पेये आणि अतिरिक्त तेल यांचा समावेश जास्त प्रमाणात आहे. हे आहार शरीरातील सूज वाढवतात.
समस्याजनक आहार:
- प्रक्रिया केलेले अन्न: पिझ्झा, बर्गर, पास्ता
- शर्करायुक्त पेये: सोडा, एनर्जी ड्रिंक्स
- रिफाइंड तेले: वनस्पती तेल, बटर
- जंक फूड: चिप्स, फ्रेंच फ्रायज
उपाय:
- ऍंटी-इन्फ्लेमेटरी आहार: हिरव्या भाज्या, फळे, मासे
- ओमेगा-३ फॅटी अॅसिड: अक्रोड, अलसी, मासे
- विटामिन्स: विटामिन सी, डी, ई
- अँटीऑक्सिडंट्स: बेरीज, संत्री, पालक
२. शारीरिक निष्क्रियता: स्नायू आणि सांध्यांची दुर्बलता
ऑफिसचे काम, लांब प्रवास आणि स्क्रीनसमोर जास्त वेळ घालवल्याने शारीरिक हालचाली कमी झाल्या आहेत. यामुळे स्नायू कमकुवत होतात आणि सांध्यांवर अतिरिक्त ताण पडतो.
समस्या:
- स्नायूंची लवचिकता कमी होणे
- सांध्यांसभोवतालचे स्नायू कमकुवत होणे
- वजन वाढणे
- रक्ताभिसरण मंद होणे
उपाय:
- नियमित व्यायाम: दररोज ३० मिनिटे
- स्ट्रेंथ ट्रेनिंग: स्नायू मजबूत करणे
- योग आणि स्ट्रेचिंग: लवचिकता वाढवणे
- चालणे: दररोज १०,००० पावले
३. वारंवार इजा: सांध्यांचे कायमचे नुकसान
तरुण वयात खेळातील इजा, अपघात किंवा योग्य तंत्राशिवाय व्यायाम केल्याने सांध्यांना इजा होऊ शकते. ही इजा भविष्यात संधिवाताला कारणीभूत ठरू शकते.
सामान्य इजा:
- गुडघ्याची इजा
- मनगटाची इजा
- खांद्याची इजा
- पाठीची इजा
उपाय:
- योग्य तंत्र: व्यायाम करताना योग्य पद्धत
- संरक्षणात्मक उपकरणे: खेळताना संरक्षण
- इजा झाल्यास लगेच उपचार: डॉक्टरांकडे जाणे
- पुनर्वसन: इजा बरी झाल्यानंतर फिजिओथेरपी
४. अत्याधुनिक तंत्रज्ञान वापर: पोस्चर संबंधित समस्या
मोबाईल, लॅपटॉप आणि इतर इलेक्ट्रॉनिक उपकरणांचा वारंवार वापर केल्याने मान, खांदे आणि मनगट यांचे सांध्य दुखू लागतात.
समस्या:
- टेक्स्ट नेक: मोबाईल वापरताना मान वाकवणे
- माउस हँड: संगणक वापरताना मनगट दुखणे
- स्लंप्ड पोस्चर: खोट बसणे
- कंप्यूटर विजन सिंड्रोम: डोळे आणि मान दुखणे
उपाय:
- योग्य पोस्चर: सरळ बसणे
- विश्रांती: दर तासाला ५ मिनिटे ब्रेक
- एर्गोनॉमिक सेटअप: योग्य उंचीचे टेबल आणि खुर्ची
- स्ट्रेचिंग: मान आणि मनगटाचे व्यायाम
५. तणाव आणि झोपेचा अभाव: शरीराची स्व-दुरुस्ती बाधित
तणाव आणि झोपेचा अभाव यामुळे शरीरात कोर्टिसोल हे संप्रेरक वाढते जे सूज वाढवते. तसेच झोप दरम्यान शरीर स्वतःची दुरुस्ती करते, पण झोपेचा अभाव असल्यास ही प्रक्रिया बाधित होते.
समस्या:
- कोर्टिसोल संप्रेरक वाढणे
- रोगप्रतिकारक शक्ती कमी होणे
- वेदनाशामक रसायने कमी होणे
- सूज वाढणे
उपाय:
- तणाव व्यवस्थापन: ध्यान, योग, प्राणायाम
- झोपेचे वेळापत्रक: दररोज ७-८ तास झोप
- झोपण्यापूर्वीची दिनचर्या: झोपण्यापूर्वी १ तास स्क्रीन टाळा
- विश्रांतीच्या तंत्रांचा वापर: खोली श्वासाचे व्यायाम
संधिवातापासून बचाव करणारे ७ सुवर्ण नियम
१. संतुलित आहार घ्या: हिरव्या भाज्या, फळे, प्रथिनेयुक्त आहार
२. नियमित व्यायाम करा: स्नायू मजबूत करणे आणि लवचिकता वाढवणे
३. वजन नियंत्रित ठेवा: जास्त वजनामुळे सांध्यांवर ताण पडतो
४. योग्य पोस्चर राखा: सरळ बसणे आणि उभे रहाणे
५. इजा टाळा: खेळताना संरक्षणात्मक उपकरणे वापरा
६. पुरेशी झोप घ्या: दररोज ७-८ तास
७. तणाव व्यवस्थापित करा: ध्यान, योग, हॉबीज
डॉक्टरांकडे कधी जावे?
जर खालीलपैकी काही लक्षणे दिसत असतील, तर लगेच रुमॅटॉलॉजिस्टकडे जा:
- सांध्यात सूज आणि वेदना
- सकाळी उठल्यावर सांध्यात अकड़न
- सांध्यातील वेदना २ आठवड्यांपेक्षा जास्त काळ टिकून राहिली
- सांध्यात लालसरपणा आणि उबदारपणा
- सांध्यात हालचाल करण्यास अडचण
सवयीत बदल, संधिवातापासून मुक्ती
संधिवात हा एक कायमस्वरूपी आजार नाही. योग्य जीवनशैली आणि सवयींद्वारे त्यापासून बचाव शक्य आहे. तरुण वयातच योग्य सवयी अपनाल्यास संधिवातापासून दूर रहाता येते.
लक्षात ठेवा, प्रतिबंध हा उपचारापेक्षा नेहमीच चांगला असतो. आजच यापैकी काही सवयी आपल्या दिनक्रमात समाविष्ट करा आणि स्वस्थ सांधे आणि सुखी जीवनासाठी पाऊल टाका.
(एफएक्यू)
१. २०-३० वयोगटातील लोकांमध्ये संधिवात का वाढतो आहे?
आधुनिक जीवनशैलीमुळे २०-३० वयोगटातील लोकांमध्ये संधिवात वाढत आहे. असंतुलित आहार, शारीरिक निष्क्रियता, तणाव, इजा आणि योग्य नसलेले पोस्चर यामुळे हा आजार तरुण वयातच होऊ शकतो.
२. संधिवातापासून बचाव कसा करावा?
संधिवातापासून बचाव करण्यासाठी संतुलित आहार घ्या, नियमित व्यायाम करा, वजन नियंत्रित ठेवा, योग्य पोस्चर राखा, इजा टाळा, पुरेशी झोप घ्या आणि तणाव व्यवस्थापित करा.
३. संधिवात आणि ऑस्टिओआर्थरायटिसमध्ये काय फरक आहे?
संधिवात हा एक स्व-प्रतिरक्षित विकार आहे ज्यामध्ये शरीराची रोगप्रतिकारक शक्ती सांध्यांवर हल्ला करते, तर ऑस्टिओआर्थरायटिस हा सांध्यांतील कार्टिलेज घसरल्यामुळे होतो. संधिवात कोणत्याही वयात होऊ शकतो, तर ऑस्टिओआर्थरायटिस सहसा वृद्धापकाळात होतो.
४. संधिवातासाठी कोणते आहार घ्यावेत?
संधिवातासाठी ऍंटी-इन्फ्लेमेटरी आहार घ्यावेत. यामध्ये हिरव्या भाज्या, फळे, मासे, अक्रोड, अलसी, ओलिव ऑईल, हळद आणि अद्याक यांचा समावेश होतो. प्रक्रिया केलेले अन्न, शर्करायुक्त पेये आणि तेलकट आहार टाळावेत.
५. संधिवाताची लक्षणे दिसल्यास कोणाकडे जावे?
संधिवाताची लक्षणे दिसल्यास रुमॅटॉलॉजिस्टकडे जावे. रुमॅटॉलॉजिस्ट हे संधिवात आणि स्व-प्रतिरक्षित विकारांचे तज्ज्ञ डॉक्टर असतात. ते योग्य निदान आणि उपचार करू शकतात.
Leave a comment